Ubiór i krajobraz kulturowy Polski i Ukrainy zachodniej w ikonografii J. Głogowskiego i K.W. Kielisińskiego

Książka Aleksandra Błachowskiego stanowi bezcenne źródło ikonograficzne i naukowe dla badań nad bogactwem i multietnicznością polskiego dziedzictwa kulturowego. Zamieszczone w książce 663 akwarele, rysunki i szkice prezentują nie tylko mieszkańców różnych regionów etnograficznych — Kujaw, Mazowsza, Krakowskiego, Wielkopolski, Ukrainy zachodniej, ale także przedstawicieli różnych narodów i stanów społecznych. Można więc zobaczyć takie typy etnograficzne, jak m.in. mieszczki krakowskie i lwowskie, chłopi polscy spod Lwowa i z Podola, ukraińskie szlachcianki spod Kańczugi i z Rusi Szlachtowskiej, ale także nieistniejące już grupy zawodowe: np. sitarz, druciarz spod Kańczugi, lampiarz lwowski. Bezcenne są materiały ikonograficzne prezentujące ludność ukraińską i żydowską, ilustrujące życie codzienne mozaiki narodowej i religijnej w granicach dawnej Rzeczypospolistej.

Książka przywraca do naukowego obiegu, niecodzienne etnograficzne źródło, jakim jest bezcenny dorobek dwóch zapomnianych, a wybitnych polskich artystów, zasłużonych dla historii kultury. Autor odnalazł w archiwach instytucji ukraińskich we Lwowie oraz kilku polskich placówkach około dwóch tysięcy prac Jerzego Głogowskiego (1777-1838) i Kajetana Wawrzyńca Kielisińskiego (1808-1849), którzy malowali dawnych mieszkańców wsi polskich w ich tradycyjnych strojach regionalnych.

SPIS TREŚCI:

Wstęp (Hubert Czachowski)  7
Od autora  9
A note on the contents  11

Wprowadzenie 13
Prolegomena — 13; Szczególne wartości dzieła J. Głogowskiego i K.W. Kielisińskiego dla poznania stanu kultury ludowej na początku XIX wieku — 13; Ukraiński aspekt dzieła J. Głogowskiego i K.W. Kielisińskiego — 16; Krajobraz kulturowy — unikalna ikonografia — 17; Wizerunki Żydów polskich — 17

Geneza zainteresowania w Polsce obyczajami ludu oraz prekursorstwo dzieł J. Głogowskiego i K.W. Kielisińskiego 21
Aspekt narodowy — determinanty społeczne — 21; Aspekt narodowy — determinanty polityczne — 22; Ku ochronie dziedzictwa historii i kultury narodowej — 24; Aspekt trzeci — pierwociny zasad naukowej dokumentacji ubiorów oraz kultury mate-rialnej ludu — 25

Poprzednicy i rówieśnicy J. Głogowskiego i K.W. Kielisińskiego do połowy XIX wieku  31
Jerzy Grzymała Głogowski (biogram)  37

Kajetan Wawrzyniec Kielisiński (szkic do portretu)  43
Warszawa i powstanie listopadowe (1828-1832) — 43; Okres krakowski (1832-1834) — 47; Medyka i Oleszyce — na ziemi przemyskiej, bełskiej i w Galicji wschodniej (1834-1840) — 53; W poszukiwaniu strojów narodowych — 58; W wieży zamku kórnickiego (1841-1849) — 63

(Początki polskiej etnografii i badania ukrainoznawcze — Roman Czmełyk) tekst w jęz. ukraińskim  71

(Dzieło J. Głogowskiego i K.W. Kielisińskiego — ważny wkład do etnografii ukraińskiej — Ludmiła Bułhakowa-Sytnyk)  tekst w jęz. ukraińskim
75

Polska opończa z kapturem szczęść Boże i ukraińska opancza z bohorodyceju  83
Co wiemy o opończy z dotychczasowej literatury polskiej — 83; Kiereja, czyli wielkopolska i kujawska opończa — 89; Trudna droga do poznania prawdy — 95; Ukraiński punkt widzenia na opończę z kapturem — 100; Opończa i opancza na przełomie XIX i XX wieku — 108

Nasze starożytności 125
Szlachta polska z XVII i początku XIX wieku — 126; Piechota wybraniecka — 130; Stroje ukraińskie XVII—XVIII wiek — 132; Krakowskie — 134; Okolice Radomska — 155; Okolice Częstochowy — 163; Zagłębie Dąbrowskie — 165; Śląsk Opolski — 166; Wielkopolska — 167; Kujawy — 177; Mazowsze — 178; Okolice Piotrkowa Trybunalskiego — 181; Sandomierskie — 183; Od Rzeszowa do Radymna — 189; Sieniawa — 203; Oleszyce — 208; Dolinianie — 225; Pogórzanie — 229; Górale polscy — 237; Łemkowie — 245; Przemyskie — 249; Żydowie polscy — 263; Lwów — 279; Okolice Lwowa — 291; Region Opole (Opilia) -- 297; Podole zachodnie — 313; Pokucie — 352; Huculi — 360; Bojkowie — 363

Spis ilustracji z objaśnieniami  389