Kłopotliwe dziedzictwo? Architektura Trzeciej Rzeszy w Polsce

Dostępność: ostatnie egzemplarze
Wysyłka w: 24 godziny
Cena: 109,00 zł 109.00
ilość egz.

towar niedostępny

dodaj do schowka

Opis

Dziedzictwo bywa kłopotliwe, o czym zaświadczają najlepiej były obóz koncentracyjny Auschwitz czy Pałac Kultury i Nauki. Największy jednak kłopot mamy z tym, co pozostawiła w naszym kraju Trzecia Rzesza. Jak złożona jest to kwestia, pokazuje najnowsza książka Międzynarodowego Centrum Kultury. I dostarcza najpełniejszego jak dotąd, nierzadko zaskakującego przeglądu tych „źle urodzonych” budowli.

Teren dzisiejszej Polski to również obszar wielkiego przestrzennego eksperymentu, jakim było stworzenie niemieckiej Lebensraum. Eksperymentu zakrojonego we wszystkich architektonicznych skalach: od „wzorcowej prowincji” przez „idealne niemieckie miasto na Wschodzie” po „wzorcową wioskę” i „modelowe mieszkanie dla niemieckiej rodziny”. Inaczej realizowano go na ziemiach należących przed wojną do Niemiec, a inaczej na obszarach podbitej Rzeczypospolitej, które albo włączono bezpośrednio do Rzeszy, albo utworzono z nich Generalne Gubernatorstwo. O ile w Gdańsku, Szczecinie czy Wrocławiu nazistowska architektura nie dziwi, o tyle jej obecność w Ciechanowie, Pułtusku czy na Wawelu może zaskakiwać.

Część planów zrealizowano, inne pozostały na papierze. Niektóre budowle nadal noszą swe kłopotliwe piętno, wiele jednak wtopiło się w otoczenie. Autorzy dociekają ich rodowodu, rekonstruują przesłania: na przykład Ordensburga w Złocieńcu na Pomorzu Zachodnim — upodobnionego do krzyżackiego zamku ośrodka szkolenia nowych hitlerowskich elit — czy Eichenkampu pod Gliwicami — wzorcowej osady dla funkcjonariuszy SA i SS z germańskim dębem nie tylko w nazwie. Za wieloma projektami stała przemoc symboliczna. Bez uporczywego zniemczania, bez wymazywania polskości nie dałoby się Poznania przekształcić w „nowe centrum administracyjne i kulturalne niemieckiego Wschodu”, stworzyć „nowego niemieckiego miasta Warszawy” czy „przywrócić” Krakowowi jego „prastarą niemieckość” i zmienić w Norymbergę Wschodu.

Za architekturą stała ideologia, za ideologią — zbrodnia. Rewersem tego, co budowano i przebudowywano dla „rasy panów” były getta i wysiedlenia. Dobrobyt oparty na niewolniczej pracy podludzi. Infrastruktura eksterminacji — fabryk śmierci i obozów dostarczających darmowej niemal siły roboczej w myśl doktryny „wyniszczenia przez pracę” tak przewrotnie sparafrazowanej na bramie w Auschwitz.

Z dziedzictwem kłopotliwym niełatwo się pogodzić. Nawet zabliźnione, jest śladem krzywdy, przemocy, zbrodni. Osiemdziesiąt lat, jakie od wojny upłynęły, pozwoliły jednak badaczom spojrzeć na nie „bez gniewu i bez upodobania”. A jednocześnie postawić ważne pytanie: czy jako społeczeństwo jesteśmy w stanie przejść od emocji do debaty, od kontrowersji do namysłu, zastanowić się, dlaczego i na jakich zasadach można uchronić również tak dramatyczne świadectwo historii jak pozostawione przez hitlerowców w Polsce dziedzictwo nienawiści.

Książka w sposób istotny pogłębia wiedzę nad czasami niemieckiej okupacji w Polsce, przynosząc rozważania nieuwzględniane w dotychczasowych studiach tego tematu. Zarysowuje szeroką perspektywę badawczą i podnosi niezwykle ważny problem stosunku do trudnej i „kłopotliwej" spuścizny architektoniczno--przestrzennej z lat 1933-1945, obecnej w każdym mieście naszego kraju.
Z recenzji naukowej prof. Agnieszki Zabłockiej-Kos

Redaktorom udało się pozyskać teksty wzajemnie się dopełniające, a zarazem pokrywające szerokie pole badawcze, obejmujące pod względem geograficznym ziemie niemal całej Polski, a pod względem problematyki całą rozmaitość zagadnień związanych z „kłopotliwym dziedzictwem".
Z recenzji naukowej prof. Małgorzaty Omilanowskiej

SPIS TREŚCI:

Jacek Purchla Architektura Trzeciej Rzeszy w Polsce — dziedzictwo kłopotliwe?   7
Christian Fuhrmeister Architektura nazistowska a pojęcie kłopotliwego dziedzictwa   17 Robert Traba Asymetryczność kultur pamięci. Polskie i niemieckie kłopoty z kłopotliwym dziedzictwem   25
Andrzej Chwalba Generalne Gubernatorstwo w planach okupanta   45
Niels Gutschow O germanizacji Polaków. Architekci i instytucje 63
Jacek Purchla „Norymberga Wschodu" Hansa Franka 95
Żanna Komar Stuttgartczycy w okupowanym Krakowie   127
Michał Niezabitowski Muzeum trudnej pamięci. KL Plaszow   143
Jarosław Trybuś O czym wierny za mało. Inwestycje władz niemieckich w Warszawie (1939-1944) 163 
Małgorzata Rozbicka, Wojciech Wółkowski Nazistowskie plany i realizacje w okupowanych miastach dawnego województwa warszawskiego (1939-1945) 181 
Aleksandra Paradowska Mustergau — propaganda i rzeczywistość   203
Hanna Grzeszczuk-Brendel  Architektura Trzeciej Rzeszy w Poznaniu i problemy interpretacyjne 225 
Ewa Chojecka Ślady. Pamięć. Niepamięć. Projekty Trzeciej Rzeszy przeformowania obrazu Górnego Śląska 243 
Karolina Jara Górny Śląsk jako nowe Zagłębie Ruhry? Założenia urbanistyczne związane z rozwojem przemysłu w okresie Trzeciej Rzeszy 257 
Jerzy Ilkosz  Niemiecki modernizm w cieniu NSDAP —doświadczenie Wrocławia (1933-1945) 273 
Jan Salm  Na rubieżach Trzeciej Rzeszy. Wschodniopruska architektura i urbanistyka czasów nazizmu  295
Jagoda Załęska-Kaczko Wybrane inwestycje architektoniczne w Gdańsku i w Sopocie jako przedmiot propagandy w dzienniku „Danziger Neueste Nachrichten" (1933-1939)  311 
Rafał Makała Architektura Trzeciej Rzeszy w Szczecinie wobec tradycji modernizacyjnych i regionalistycznych czasów wilhelmińskich i okresu Republiki Weimarskiej 329
Tomasz Torbus  „Ponura warownia pozbawiona wdzięku" — Ordensburg Kroessinsee 349 

Indeks nazwisk 375
Polskie nazwy topograficzne i ich niemieckie odpowiedniki 379
Źródła ilustracji 380

Dane techniczne

Autor red. Jacek Purchla, Żanna Komar
Wydanie 2020
Liczba stron 384
Ilustracje kolorowe i czarno-białe
Okładka twarda
Format 190 x 260 mm

Tytuły polecane

Koszty dostawy
Paczkomaty InPost Kwota zakupów Koszt przesyłki przedpłata
  powyżej 450 zł 0 zł
  do 250 zł 6,5 zł
  do 250 zł 13 zł

Kurier DPD Przedpłata Płatność za pobraniem
  11 zł 15 zł
do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Realizacja: N4K.eu
Sklep internetowy Shoper.pl