Toruńskie kłopotliwe dziedzictwo: historie z okresu Trzeciej Rzeszy

Bogato ilustrowana monografia o architekturze i sztuce III Rzeszy w okupowanym Toruniu

Przeszłość jest wszędzie: w zawieszeniu między historią a niepamięcią. Zawieszenie to jest jednym z symptomów kłopotliwego dziedzictwa - nie tylko w czasach okupacji niemieckiej. Całokształt (nie)pamięci niechcianej spuścizny z różnych epok zdaje się pracować w nietypowym trybie. Związek i sprzeczność pomiędzy zniszczeniem i mordowaniem, nalotami i uciskiem z jednej strony, a obstawaniem przy rzekomo ponadczasowych modelach porządku do dziś nie doczekały się w literaturze przedmiotu dostatecznego uwypuklenia - pisał Niels Gutschow, którego badania zasadniczo zmieniły stan wiedzy na temat kłopotliwego dziedzictwa Trzeciej Rzeszy.

Związek i sprzeczność między sztuką a opresją, między wyparciem a pamięcią, a także między znaczeniem pierwotnym a tym, które możemy dziś nadawać obiektom kłopotliwego dziedzictwa. Choćby orzeł Trzeciej Rzeszy jako godło policji na gmachu obecnego Cellegium Maius UMK, który kiedyś wolelibyśmy usunąć, a dziś ten ślad mógłby stanowić swego rodzaju memento. Związek i sprzeczność występują też w sposobach opisywania kłopotliwego dziedzictwa: kategoriami nauki, neutralnego języka bądź zabarwieniem emocjonalnym. Słowa mają znaczenie, bo również za ich sprawą można manipulować historią.

Spis treści:

3 Przeszłość jest wszędzie: w zawieszeniu między historią a niepamięcią (wstęp) Katarzyna Kluczwajd
15 Zniszczyć czy zachować? Polskie problemy z kłopotliwym dziedzictwem Robert Traba
31 Figury retoryczne: nazistowskie plany i realizacje architektoniczne w Toruniu Michał Pszczółkowski
71 Hansa Doellgasta architektoniczne plany dla Torunia 1940-1943 Katarzyna Kluczwajd
99 Problematyka konserwatorska mieszkalnych wież ciśnień w Polsce na przykładzie wieży kolejowej na stacji Toruń Kluczyki Marcin Ceglarski, Jakub Polak
121 Toruńska kultura i sztuki plastyczne w służbie nazistowskiej propagandy Piotr Birecki
143 Niemiecka galeria malarstwa: podwójnie kłopotliwe dziedzictwo Katarzyna Kluczwajd
165 Kłopotliwa spuścizna: historia kolekcji fotografii stworzonej przez władze okupowanego Torunia Iwona Markowska
185 Toruń wymazany z pamięci: miasto czasów II wojny światowej w fotografiach mieszkańców, gości, okupantów Marcin Orłowski
222 Przypisy
235 Spis ilustracji
240 Noty o autorach tekstów
242 Indeks osób
244 Indeks nazw geograficznych