Projektowanie w środowisku zabytkowym

Treścią niniejszej publikacji objęto propedeutycznie problemy ochrony, adaptacji i modernizacji zabytków architektury, których znajomość jest – zdaniem autora – niezbędna dla architektów przy projektowaniu w środowisku kulturowym, w partnerskim dialogu z konserwatorami zabytków, historykami sztuki, mykologami, konstruktorami i w zależności od potrzeb – innych branż. Praca podzielona jest na cztery części:
 
Część I: Ewolucja koncepcji ochrony zabytków w teorii i praktyce – obejmuje zarys zmieniających się z upływem czasu koncepcji ochrony i uwarunkowań kulturowych, społecznych i gospodarczo-politycznych tych zmian, które znalazły swoje odzwierciedlenie w międzynarodowych i krajowych dokumentach doktrynalnych.
 
Część II: Dziedzictwo architektoniczne, cechy i wartości zabytków – zawiera: definicje dziedzictwa, zabytku i dóbr kultury współczesnej, rodzaje badań i źródeł wiedzy o zabytkach oraz opis cech obiektu niezbędnych do uznania go za zabytek i danych ilustrujących stan obiektu. Przedstawione są rodzaje wartości zabytkowych, ich atrybutów i nośników oraz metoda wartościowania adresowana do warsztatu projektowego architekta.
 
Przedmiotem części III: Postępowanie z zabytkami są cele i rodzaje ingerencji w zabytkowe struktury, ich interpretacje i definicje oraz ilustracje ingerencji: konserwacji, restauracji, restauracji w skali brył (uzupełnień parahistorycznych) i uzupełnień ahistorycznych zabytków (w tym – rozbudów) na przykładach polskich i zagranicznych. Przykłady obiektów ilustrowane są w części „językiem architektonicznym” – rysunkami, co pozwala na graficzne uczytelnienie ich istotnych cech. Ważnym problemem postępowania z zabytkami jest pogodzenie ochrony ich kulturowych wartości z dostępem osób niepełnosprawnych.
 
Część IV poświęcono zarządzaniu zasobami architektonicznego dziedzictwa na różnych poziomach decyzyjnych. Wobec wielu złożonych uwarunkowań pozakonserwatorskich sposób zarządzania współdecyduje o skuteczności opieki i ochrony zabytków. 

Wprowadzenie ................................................................................................................................................................................. 7
Część I. EWOLUCJA KONCEPCJI OCHRONY ZABYTKÓW W TEORII I PRAKTYCE .................... 11
1. Zarys rozwoju myśli konserwatorskiej .................................................................................................................... 11
2. Teoria ochrony zabytków, dokumenty doktrynalne ................................................................................... 16
Część II. DZIEDZICTWO ARCHITEKTONICZNE, CECHY I WARTOŚCI ZABYTKÓW ................... 19
1. Dziedzictwo materialne i niematerialne, badania i źródła wiedzy .................................................... 19
2. Autentyzm i integralność jako immanentne cechy zabytku ................................................................. 25
3. Charakterystyka stanu zabytku ................................................................................................................................... 30
4. Wartościowanie zabytków architektury ............................................................................................................... 33
5. Genius loci ................................................................................................................................................................................... 42
Część III. POSTĘPOWANIE Z ZABYTKAMI .................................................................................................................. 45
1. Rodzaje ingerencji i uzupełnień zabytkowych struktur ............................................................................ 45
2. Przykłady ingerencji i uzupełnień .............................................................................................................................. 63
3. Postępowanie z historycznymi ruinami ................................................................................................................. 78
4. Dostępność obiektów zabytkowych dla osób ze szczególnymi potrzebami ......................... 87
Część IV. ZARZĄDZANIE DZIEDZICTWEM KULTUROWYM ........................................................................ 91
Część V. KILKA UWAG KOŃCOWYCH .......................................................................................................................... 99
Definicje i pojęcia ............................................................................................................................................................................100
Bibliografia ............................................................................................................................................................................................101
Spis ilustracji ....................................................................................................................................................................................... 103
Aneks 1. Dokumenty przyjęte przez Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochro-
ny Zabytków ........................................................................................................................................................................................ 105
Aneks 2. Konwencje międzynarodowe dotyczące ochrony zabytków ratyfikowane przez
Polskę .......................................................................................................................................................................................................110