Zabytkowe cmentarze ewangelickie północnej Wielkopolski

Ważną, jeżeli nie najistotniejsza częścią krajobrazu kulturowego są cmentarze. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że stanowią źródło tożsamości, przekazując wiedzę o dawnych mieszkańcach, a tym samym historii danego regionu. Funkcje te spełniają wszystkie miejsca pochówku niezależnie od rodzaju czy wyznania. Dziś często o tym zapominamy.  

Z pietyzmem pielęgnujemy groby swoich bliskich, jednocześnie zapominając o cmentarzach niekatolickich, które ulegają coraz głębszej degradacji. Dzieje się tak nie tylko z powodu braku opieki wynikającej z nieobecności rodziny, które by o te miejsca zadbały, ale niestety także na skutek dewastacyjnej działalności okolicznych mieszkańców. Problem ten dotyka głównie cmentarzy ewangelickich, poniemieckich. Można doszukiwać się wielu przyczyn takiego postępowania, ale czy można je usprawiedliwiać?  

 

SPIS TREŚCI  

Wstęp 7 Historia ewangelików na ziemiach polskich 8  

Kolonizacja pruska na ziemiach polskich 9  

Kolonizacja na ziemiach Wielkopolski 10  

Cmentarze niemieckie — wytyczne projektowe, zieleń i utrzymanie 13  

Wybór miejsca pod cmentarz 14  

Plan zasadniczy cmentarza 14  

Obsadzenie 17  

Ogrodzenie 18  

Obiekty 19  

Groby — wystrój ogrodniczy 20  

Pielęgnacja cmentarza 22  

Układy rozplanowania cmentarzy proponowane przez Effenbergera (1926) 24  

Podstawy prawne ochrony cmentarzy 29  

Ochrona cmentarzy zabytkowych 30  

Ochrona drzewostanu na terenach cmentarzy zabytkowych 33  

Działania konserwatorskie 36  

Materiały i metody 39  

Lokalizacja obiektów 41  

Wyniki badań 47  

Analiza systematyczna drzew rosnących na cmentarzach ewangelickich 47  

Struktura powierzchni cmentarzy ewangelickich 52  

Analiza układu przestrzennego i stanu zadrzewienia 52  

Wykaz drzew, które osiągnęły wymiary drzew pomnikowych oraz drzew do pozostawienia w celach biocenotycznych 56  

Architektura cmentarna 59  

Rośliny okrywowe cmentarzy ewangelickich 63  

Wartości krajobrazowe 64  

Przyczyny niszczenia cmentarzy ewangelickich i metody ochrony oraz zalecenia rewaloryzacyjne 67  

Zabytkowe cmentarze ewangelickie północnej Wielkopolski 73  

Jastrowie / 74,  

Samborsko / 75,  

Płytnica / 76,  

Sokolna / 77,  

Tarnówka / 78,  

Brodna / 79,  

Krępsko / 80,  

Tarnowo / 81,  

Zabrodzie / 82,  

Chrustowo / 83,  

Jabłonowo / 84,  

Kruszewo / 85,  

Nowa Wieś Ujska / 86,  

Węglewo / 87,  

Kawczyn / 88,  

Blekoty / 89,  

Brzegi / 90,  

Huta Szklana / 91,  

Lubcz Mały / 92,  

Lubcz Wielki / 93,  

Pestkownica,  

Pustkowie / 94,  

Wizany / 95,  

Żelichowo / 96,  

Klempicz / 97,  

Łomnica / 98,  

Przylęg / 99,  

Kocień Wielki / 100,  

Kuźniczka / 101,  

Wieluń / 101,  

Wieluń Południowy / 102,  

Wieluń Północny / 103,  

Wieluń Północny (miasto) / 104,  

Budzyń / 105,  

Wyszynki / 106,  

Chodzież / 107,  

Borowo / 108,  

Laskowo / 109,  

Lipia Góra / 110,  

Szamocin / 111  

Literatura Summary Zusammenfassung