Parki i ogrody terapeutyczne

Problematyka terapeutycznych właściwości krajobrazu jest coraz bardziej popularna. Wiele ogrodów terapeutycznymi powstaje przy placówkach służby zdrowia. Coraz częściej doświadczenia dobroczynnego wpływu kontaktu z naturą w ogrodach leczniczych próbuje się przenieść na grunt miejskich przestrzeni publicznych.

Parki i ogrody terapeutyczne to bogato ilustrowana, zawierająca ponad 300 fotografii rozwiązań zastosowanych na terenach zielonych książka, w której opisano szereg cech przestrzennych i elementów wyposażenia, jakie mogą przyczynić się do promocji zdrowia użytkowników parków i ogrodów.
Opisany wzorzec parku terapeutycznego może być wykorzystany przy tworzeniu programów rewitalizacji terenów zieleni i parków miejskich przez gminy, przygotowaniu projektów finansowanych z budżetu obywatelskiego, m.in. rewitalizacji przestrzeni międzyblokowych na wielkich osiedlach mieszkaniowych.

Książka jest adresowana do szerokiego grona odbiorców: architektów, architektów krajobrazu, urbanistów, ogrodników i osób pracujących w służbie zdrowia. Pozycja zainteresuje również przedstawicieli władz samorządowych, odpowiedzialnych za jakość życia w mieście, wszystkie osoby zaangażowane w projektowanie i utrzymanie terenów zieleni publicznej, jak też właścicieli prywatnych ogrodów. Adresowana jest również do studentów kierunków związanych z kształtowaniem przestrzeni publicznej lub promocją zdrowia.

SPIS TREŚCI:

Od autorki 9

Część I TERAPEUTYCZNE WŁAŚCIWOŚCI KRAJOBRAZU 13

1.TERAPEUTYCZNE KRAJOBRAZY A MIEJSCA CODZIENNEJ REKREACJI 15

2.WIELKOŚĆ PARKU 15

3.PRZEGLĄD NAJWAŻNIEJSZYCH TEORII I WYNIKÓW BADAŃ 16
3.1.Teorie dotyczące umożliwiania regeneracji psychicznej i fizycznej 16
3.2.Teorie dotyczące sprzyjania kontaktom społecznymPiramida możliwości nawiązywania kontaktów społecznych183.3.Teorie dotyczące wspierania aktywności fizycznejUniwersalna dostępność20

Część II WZORZEC PARKU O WŁAŚCIWOŚCIACH TERAPEUTYCZNYCH 23

1.PROGRAM FUNKCJONALNY PARKU 27
1.1.Umożliwianie regeneracji psychicznej i fizycznej 29
Przestrzenie naturalnego krajobrazu 29
Zielona polana 31
Miejsca odpoczynku w słońcu i w cieniu 31
Miejsca odpoczynku w ciszy i samotności 34
Możliwość obserwacji innych ludzi 41
Możliwość obserwacji zwierząt 43
1.2.Sprzyjanie kontaktom społecznym 43
Organizacja imprez w parku 45
Miejsce spotkań w grupie 47
Integracja osób niepełnosprawnych 50
1.3.Wspieranie aktywności fizycznej 50
Infrastruktura sportowa i rekreacyjna 52
Ogrody wspólnotowe 62
1.4.Zaspokojenie podstawowych potrzeb użytkowników 70
Bezpieczeństwo 70
Miejsca do siedzenia i odpoczynku 73
Schronienia 77
Toaleta 81
Woda do picia 81
Jedzenie 81

2.STRUKTURA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA 88
2.1.Kształtowanie przestrzeni parku w zależności od kompozycji urbanistycznej miasta 88
Zabudowa kwartałowa zwarta 88
Zabudowa blokowa 91
Zabudowa niska rozproszona 91
2.2.Różnorodność architektoniczna otoczenia 91
Czytelna kompozycja94Punkty orientacyjne 94
Struktura połączeń przestrzeni wewnętrznych 97
Prowadzenie ścieżek widokowych 101
Kadrowanie widoku 105
Ludzka skala 105

3.KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI WEWNĘTRZNYCH I FORMY ARCHITEKTONICZNEJ 108
3.1.Optymalny stopień skomplikowania kompozycji 109
3.2.Naturalna  nawierzchnia 109
3.3.Elementy przykuwające uwagę 109
Kontrolowana trudność 114
Wrażenie ruchu 114
3.4.Rola wody w parku 114
3.5.Projektowanie oddziaływania sensorycznego 118
Oddziaływanie sensoryczne: wzrok 118
Oddziaływanie sensoryczne: słuch 121
Oddziaływanie sensoryczne: węch 121
Oddziaływanie sensoryczne: dotyk 126
Oddziaływanie sensoryczne: smak 126
Ścieżka sensoryczna 126

4.TWORZENIE MIEJSCA 130
4.1.Dzieła sztuki w parku131
4.2.Zabytki w parku 131
4.3.Związki miejsca z historią 131
4.4.Ogrody tematyczne131
4.5.Możliwość personalizacji przestrzeni parku 136
4.6.Animacja przestrzeni parku 136

5.UWZGLĘDNIENIE WYMOGÓW ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU 139
5.1.Włączenie w system przyrodniczy miasta 140
5.2.Parki nowej (drugiej) generacji 140
5.3.Ochrona bioróżnorodności 141
Wydzielenie fragmentu parku z ograniczonym dostępem dla ludzi 141
Dobór roślin siedliskowych 146
Naturalne metody utrzymania parku146
Troska o rodzime zwierzęta149
5.4.Ochrona zasobów wody pitnej 149
Infiltracja wody deszczowej (mała retencja) 149
Wykorzystywanie do podlewania wody deszczowej 154
Wykorzystywanie do podlewania wody nieuzdatnianej 154
Park na terenach zagrożonych powodzią 158
5.5. Metabolizm miejski 158
5.6. Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii 158

6.WZORZEC – ZESTAWIENIE ATRYBUTÓW PARKU O WŁAŚCIWOŚCIACH TERAPEUTYCZNYCH 160
6.1.Przygotowanie wzorca 160
6.2.Zastosowanie wzorca 163

Część III PRZYKŁAD PRAKTYCZNEGO ZASTOSOWANIA WZORCA. OCENA TERAPEUTYCZNYCH WŁAŚCIWOŚCI KRAJOBRAZU W PARKU MIEJSKIM 165

1.PARK KILOŃSKI W GDYNI-CHYLONI 167
1.1Charakterystyka ogólna167
1.2.Ocena według wzorca 169
1.3.Podsumowanie 187
1.4.Wskazówki i wnioski 188

Część IV OGRODY TERAPEUTYCZNE 191

1.OGRODY TERAPEUTYCZNE OGÓLNE I SPECJALISTYCZNE 194
1.1.Przykłady specjalistycznych ogrodów terapeutycznych 194
1.2.Zasady projektowania ogrodów terapeutycznych19 5

2.OGRODY TERAPEUTYCZNE DOMÓW OPIEKI DŁUGOTERMINOWEJ 196
2.1.Ogród terapeutyczny Domu Pomocy Społecznej im. Jana Pawła II w Nasielsku 196
2.2.Ogród terapeutyczny Domu Pomocy Społecznej „Smrek” w Rabce-Zdroju 199
2.3.Ogród terapeutyczny L’EPHAD Robert Doisneau w Paryżu 202
2.4.Ogród terapeutyczny Zakładu Pielęgnacyjno-Opiekuńczegoim. Księdza Jerzego Popiełuszki w Toruniu 203

3.OGRODY TERAPEUTYCZNE SZPITALI 206
3.1.Ogród „Ziarno Życia” (Jardin Grain de Vie) Instytutu Piotra i Marii Curie w Paryżu 206
3.2.Ogród terapeutyczny 4 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką we Wrocławiu 208
3.3.Ogrody terapeutyczne Szpitala Specjalistycznego im. dr. Józefa Babińskiego w Krakowie (Kobierzynie) 210

4.OGRODY SENSORYCZNE I TEMATYCZNE 212
4.1.Park do Nauki Orientacji Przestrzennej Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla dzieci niewidomych i niedowidzących w Owińskach 212
4.2.Ogród Biblijny i ścieżka sensoryczna na terenie Zespołu Placówek Caritas w Proszowicach stanowiących oddział  Diecezjalnej Caritas Kieleckiej 216
4.3.Ogród Doświadczeń im. Stanisława Lema w Krakowie 218

Bibliografia 221
Indeks nazw wybranych ogrodów i parków 228