Modernizm między budynkami

Współczesne spojrzenie na modernizm z punktu widzenia architektury krajobrazu, wzbogacone o ciekawy materiał ilustracyjny. Autorki opisują ten nurt na tle poglądów dzisiejszych jego odbiorców: teoretyków, twórców i studentów związanych z kształtowaniem przestrzeni, a także „konsumentów” modernistycznych miast, dzielnic i osiedli, wskazując na relatywną niejednoznaczność jego fenomenu. Podejmują też próbę odpowiedzi na pytanie o przyszłość modernizmu.

Celem badań było wskazanie w kontekście współczesnego odbioru modernizmu tych jego idei, form i treści, które mogą być przydatne w optymalnym kształtowaniu przestrzeni między budynkami. W publikacji wykorzystano kompilację metod badawczych z dziedziny architektury krajobrazu, urbanistyki, psychologii środowiskowej, socjologii, sztuki oraz komunikacji społecznej i mediów. Książka skierowana jest do osób zajmujących się problematyką przestrzeni publicznej, do szerokiej rzeszy sympatyków modernizmu w Polsce oraz wszystkich zainteresowanych kompozycją miejskich krajobrazów.

Środowiskiem zawodowym autorek jest Lublin, domem – Warszawa. Reprezentują trzy pokolenia, które w odmienny sposób „dotknęły” modernizmu. Pierwsze doświadczyło go na własnej skórze i było świadkiem jego odejścia. Drugie było wychowywane przez aktywnych twórców modernistycznych, ale dorastało już w innej rzeczywistości państwowej i w innej doktrynie stylistycznej. Trzecie, najmłodsze, postrzega modernizm jako świat zastany a intrygujący, jak opowieść o żelaznym wilku. Wszystkie trzy patrzą w jednym kierunku, wskazując na to, co w modernizmie było cenne. Różnorodność spojrzenia sprawia, że dostrzegają owe wartości na różnych płaszczyznach, dając wielowymiarowy obraz fenomenu, jakim był polski modernizm w przestrzeni okołoarchitektonicznej.

SPIS TREŚCI:

Rozdział 1. Między budynkami  9
Dlaczego modernizm  9
Modernizm a kształtowanie przestrzeni – stan badań   14
Układ i metoda pracy  19

Rozdział 2. Początki  29
Geneza pojęcia   29
Idea modernizmu w kulturze i sztuce przełomu XIX i XX wieku 30
Modernizm w architekturze światowej   32

Rozdział 3. Rozwój modernizmu w Polsce   41
Nowe idee, nowi ludzie, nowe domy  41
Wille w ogrodzie, osiedla willowe   47
Budynki – ikony   50
Wielorodzinne osiedla mieszkaniowe   62
Ośrodki uzdrowiskowe i wczasowe   76
Tereny parkowe, edukacyjne i sportowe  80
Nowe miasta, nowe dzielnice   90

Rozdział 4. Zapamiętany/zapomniany fenomen  97
Ponad granicami   98
Dogoniliśmy świat   99
Fantazja i fantasmagoria   101
Odrzucone wczoraj   110
Wszechwładna ideologia   112
Słońce, przestrzeń, zieleń   115
Wysoki i niski  120

Rozdział 5. Modernizm po modernizmie 125
Hasło „modernizm”   125
Zdefiniowany na nowo   126
Cenne dziedzictwo  128

Rozdział 6. Obiekty, które przeszły próbę czasu 133
Układy miejskie  134
Tereny mieszkaniowe 145
Przestrzenie wypoczynkowe  160
Kampusy uczelniane  180

Rozdział 7. Grzechy główne   185
Zdaniem publicystów  185
W opinii respondentów   188
Osiem grzechów modernistycznych twórców  190

Rozdział 8. Modernizm żyje!  193
We współczesnych projektach i realizacjach   193
W publicystyce   200
W literaturze popularyzatorskiej   201
W społecznościach lokalnych   204
We wzornictwie  206
W sztuce   208
Rozdział 9. Uniwersalizm i nośność modernistycznych idei   217
Wskazania do kształtowania przestrzeni oparte na cechach stylu, ideach i standardach, które zdecydowały o sukcesie wyróżnionych obiektów i zjawisk 217
Wskazania do kształtowania przestrzeni oparte na „wartości dodanej”, którą wniósł modernizm   224

Podsumowanie   227
Podziękowania   233
Piśmiennictwo  235
Źródła internetowe  244
Źródła ilustracji  255
Załączniki 269
Indeks nazwisk 277
O autorkach 283