Nowa Huta. Przestrzeń tożsamości

Nowa Huta, mimo swego "złego pochodzenia" okazała się miastem idealnym również na nowe czasy, stanowiąc wzorcowy przykład realizacji założeń miasta zwartego; oferującego jednocześnie wysokiej jakości przestrzeń publiczną, pełną zieleni i dobrze wyposażoną w usługi. Ale Nowa Huta, to przede wszystkim nowohucka społeczność, ludzie, którzy tą - nie zawsze przyjazną przestrzeń -oswoili i nadali jej znaczenie; sprawili, że nowe miasto stało się przestrzenią zbiorowej tożsamości. Niniejsza książka powstała w oparciu o niepublikowaną dotąd rozprawę doktorską pt. Tożsamość terytorialna mieszkańców i wartościowanie przestrzeni Nowej Huty, przygotowaną w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, pod kierunkiem prof. dr. hab. Bolesława Domańskiego.

"Unikatowość Nowej Huty w wymiarze historycznym, funkcjonalnym, morfologicznym i społecznym sprawia, że jak to podkreśla autor, stanowi ona doskonały poligon badawczy, na którym z wielką intensywnością zachodziły procesy społeczno-przestrzenne, prowadzące do kształtowania się tego obszaru jako miejsca i budowania tożsamości jego mieszkańców. Przeprowadzona w pracy analiza procesów i zdarzeń o znaczeniu kluczowym dla kształtowania się tożsamości terytorialnej dostarcza niezwykle cennych obserwacji, zarówno w zakresie weryfikacji koncepcyjnych uogólnień jak i ukazywania krytycznych dla praktyki budowania tożsamości mechanizmów społecznych i jednostkowych zdarzeń. (...) Bez wątpienia jest to jedno z pełniejszych opracowań dorobku w zakresie problematyki tożsamości terytorialnej w polskim piśmiennictwie. Tak szerokie rozważania teoretyczne uzasadnia próba zaproponowania własnej definicji przestrzeni tożsamości, która modyfikuje dotychczasowe ujęcia by lepiej oddać istotę opisywanego zjawiska."

Dr hab. Iwona Sagan, prof. UG

Wprowadzenie 5

I. Cele badawcze i zakres pracy …..15

1.1. Cele badawcze …..15

1.2. Zakres czasowy i przestrzenny badań …..18

II. Metodologia …..21

2.1. Pola badawcze …..21

2.2. Podejście metodologiczne …..25

2.3. Postępowanie badawcze …..30

2.4. Charakterystyka metod badawczych i źródeł danych …..33

2.4.1. Metody ilościowe …..36

2.4.2. Metody jakościowe …..44

III. Stan badań i charakterystyka badanego obszaru …..53

3.1. Stan badań …..53

3.1.1. Badania tożsamości terytorialnej w różnych skalach …..54

3.1.2. Badania Nowej Huty …..79

3.2. Charakterystyka badanego obszaru …..85

3.2.1. Rozwój społeczno-przestrzenny Nowej Huty …..85

3.2.2.Współczesna Nowa Huta – charakterystyka badanego obszaru …..104

IV. Ramy teoretyczne …..125

4.1. Teoretyczne aspekty tożsamości terytorialnej …..126

4.1.1. Problem tożsamości …..126

4.1.2. Definicje tożsamości terytorialnej …..133

4.1.3. Tożsamość terytorialna w perspektywie grupowej …..139

4.2. Przestrzeń społeczna i wartościowanie przestrzeni …..149

4.3. Tożsamość terytorialna a przestrzeń społeczna: próba syntezy na gruncie aksjologii przestrzeni …..163

4.3.1.Tożsamość terytorialna i przestrzeń społeczna jako efekt wartościowania przestrzeni …..163

4.3.2. Próba syntezy: przestrzeń tożsamości …..170

4.3.3.Skale tożsamości terytorialnej i przestrzeń tożsamości w różnych  skalach …..179

4.4. Miejska tożsamość terytorialna w globalnym świecie – transformacja społeczności miejskich …..183

V. Transformacja społeczności Nowej Huty …..193

5.1. Czas pionierów i budowniczych …..203

5.2. Czas wrastania …..211

5.3. Czas buntu …..232

5.4. Czas rozczarowań …..240

5.5. Czas odkrywców …..251

VI. Tożsamość terytorialna i wartościowanie przestrzeni …..277

6.1. Określanie nazwy miejsca zamieszkania …..277

6.2. Wyobrażenia przestrzenne Nowej Huty …..281

6.3. Identyfikacja terytorialna mieszkańców …..288

6.3.1. Przywiązanie w różnych skalach przestrzennych …..288

6.3.2. Przywiązanie i stosunek do Nowej Huty …..297

6.4. Wartościowanie przestrzeni Nowej Huty …..307

6.4.1. Wartościowanie przestrzeni rezydencjonalnej …..307

6.4.2. Wartościowanie miejsc …..312

VII. Tożsamość terytorialna w perspektywie grupowej …..321

7.1. Identyfikacja grupowa w skali miasta i dzielnicy …..322

7.2. Ocena lokalnej społeczności …..339

7.3. Więzi sąsiedzkie …..341

7.4. Przestrzenna struktura więzi towarzyskich …..354

VIII. Wnioski …..361

8.1. Teoretyczne ujęcie problematyki tożsamości terytorialnej …..362

8.2. Tożsamość terytorialna w różnych skalach przestrzennych …..367

8.3. Wartościowanie przestrzeni miasta (post)socjalistycznego …..371

8.4. Przestrzenne zróżnicowanie tożsamości terytorialnej i wpływ cech przestrzeni miejskiej na identyfikację terytorialną mieszkańców …..374

8.5. Transformacja nowohuckiej społeczności a zmiany dominującej skali identyfikacji terytorialnych …..379

Bibliografia …..399

socrealizm