Mecenat artystyczny a oblicze miasta

Materiały LVI Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki Kraków 8-10 XI 2007

Temat Sesji Naukowej SHS został sformułowany z myślą o rocznicy 750-lecia lokacji Krakowa. Miejsce wydało się modelowym przykładem miasta, którego bogata spuścizna artystyczna, obejmująca sztukę wszelkich gatunków i ze wszystkich epok (po XXI wiek włącznie), ukształtowała się w wyniku takich działań z zakresu opieki nad sztuką, które miały charakter świadomego patronatu lub mecenatu artystycznego.

Mówiąc o „obliczu" miasta Wydawca ma na myśli zarówno jego sferę publiczną, ogólnie dostępną (urbanistyka, gmachy powszechnej użyteczności, kościoły, pomniki, muzea, architektura okazjonalna czy wreszcie zewnętrzny wygląd budownictwa rezydencjalnego), jak i sferę prywatną (przede wszystkim wnętrza pałaców i kamienic, rezydencji podmiejskich, kaplic prywatnych, także zbiory artystyczne itp.).

Istotne wydaje się oparcie wszystkich tych inicjatyw o zaplecze w postaci organizmu miejskiego i każdorazowe powiązanie - nawet poprzez negację - z historią, kulturą, ustrojem, ekonomią i obyczajowością konkretnego miasta, przekształcającego się, niekiedy w sposób krańcowy, na przestrzeni dziejów: od lokacyjnego grodu średniowiecznego po XX-wieczny złożony organizm małej metropolii.

Najistotniejsze wydają się nam więc relacje pomiędzy świadomym mecenatem (lub innymi formami opieki nad sztuką) a ciągle zmieniającymi się uwarunkowaniami pozaartystycznymi, decydującymi o rozwoju i przekształceniach miasta. Tak sformułowany temat sesji w mniejszym stopniu kładzie nacisk na - zdaniem Wydawcy - nieco odrębne zagadnienie miasta jako tematu lub metafory, szczególnie w sztuce nowoczesnej.

SPIS TREŚCI:

Wstęp 11

BOGUSŁAW KRASNOWOLSKI Układ urbanistyczny Krakowa Wielkiej Lokacji 1257 roku na tle średniowiecznej urbanistyki środkowoeuropejskiej 11

JERZY ŻMUDZIŃSKI Kaplica Kaufmanów w wieży południowej kościoła Mariackiego w Krakowie (XVI—XVII w.). Na granicy przestrzeni publicznej i prywatnej miasta   33

KRZYSZTOF J. CZYŻEWSKI „Siądź po mojej prawicy". O zasiadaniu w kościele słów kilka   57

WALDEMAR KOMOROWSKI, BOGUSŁAW KRASNOWOLSKI Średniowieczne i renesansowe pałace krakowskie  77

ADAM SOĆKO Pałace i dwory w trybunalskim Lublinie. Wpływ szlacheckich fundacji na oblicze nowożytnego miasta — zarys problematyki  101

ANNA JEZIERSKA Rola wrocławskiej Rady Miejskiej w kształtowaniu oblicza miasta na przykładzie wybranych działań Rady i jej członków w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XVII stulecia 117

BOŻENA GRZEGORCZYK Pałace—instytucje dziewiętnastowiecznego Wrocławia w kontekście rozważań Albertiego, Filareta i Rabelaisego   131

BARTŁOMIEJ GUTOWSKI Architektura secesyjna Krakowa i jej mecenasi  151

MAŁGORZATA OMILANOWSKA Problematyka identyfikacji narodowej i regionalnej na przykładzie architektury Gdańska lat 1871-1914. Gdańska czy(li) niemiecka?   169 T

JACEK FRIEDRICH Architektura w Gdańsku na przełomie XX i XXI wieku: genius loci?   185

JAROSŁAW MULCZYŃSKI Mecenat artystyczny prezydenta Cyryla Ratajskiego w Poznaniu w latach dwudziestych XX wieku  197

KRZYSZTOF STEFAŃSKI Udział rodów fabrykanckich w kształtowaniu architektonicznego oblicza Łodzi  215

IRMINA MICHALAK Mecenat żydowskiej burżuazji w Łodzi 1900-1918  235

IRENA KONTNY Ratusz zdobiony witrażem... Witrażowy wystrój ratuszy górnośląskich w XX wieku  247

HANNA GRZESZCZUK-BRENDEL „Mecenat" ideologiczny? — hitlerowskie projekty urbanistyczne dla miast polskich  287 

RAFAŁ OCHĘDUSZKO Hitlerowska przebudowa gmachu Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Feniks" w Krakowie 303

MARTA MAŁGORZATA RUDNICKA Mecenat w mieście współczesnym. Kształtowanie oblicza Wrocławia w latach 1945-2007 pod wpływem mecenatu  317

SZCZEPAN ŚWIĄTEK Mecenat artystyczny PZPR w Krakowie (1948-1989). Studium źródłoznawcze  335 \
Kraków Wrocław Gdańsk Łódź Dolny Śląsk Poznań