Socrealizmy i modernizacje

Publikacja jest próbą zarysowania poszerzonego pola badań nad socrealizmem, uwzględniającego procesy powojennej modernizacji z jej pozytywnymi i negatywnymi aspektami. Badaczkom i badaczom zajmującym się historią różnych dziedzin artystycznych i projektowych zaproponowaliśmy możliwość podjęcia krytycznej refleksji nad obiegowym przekonaniem, iż w Polsce na przełomie lat 40. i 50., w okresie definiowanym między innymi przez stalinizm i socrealizm, doszło do porzucenia międzywojennych projektów modernizacyjnych, a także nastąpiło odejście od modernizmu jako formy kulturowej i sztuki doby nowoczesności. Poszukiwaliśmy studiów, które uwzględniałyby fakt, iż w okresie tym podjęto kolejną próbę „skoku w nowoczesność”, a dokonująca się rewolucja modernizacyjna przebiegała na wielu różnych polach – gospodarczym, społecznym, edukacyjnym, kulturowym itd. 

"Socrealizmy i modernizacje są w moim przekonaniu pozycją naukową, która zmienia zastaną wiedzę na temat modernizacji w okresie stalinizmu, oferując nie tylko nowe interpretacje sztuki tamtych lat, ale również przynosząc wiele nieznanego materiału z kwerend badawczych. Materiał ten pozwala autorom i autorkom na rozwijanie arcy-ciekawych wątków z zakresu historii praktyk artystycznych i polityk instytucjonalnych, analizowanie muzealnych form ekspozycyjnych, kontekstów produkcji oraz dystrybucji filmowej, poszukiwanie w soc-realizmie cech kultury popularnej, a także na ukazanie ciągłości modernistycznych idiomów w obrębie stalinowskiej architektury i designu. Konstrukcja tomu, pomimo jego bogactwa informacyjnego, wielowątkowości i interdyscyplinarnej optyki, cechuje się wyjątkową spójnością teoretyczną. Książka stawia przed czytelnikiem zadanie przemyślenia oraz - w wielu punktach - zrewidowania tego, co wydawało się już znane. Może więc posłużyć zmianie współrzędnych dyskusji o polskiej nowoczesności, w której domenę ekspresji symbolicznych zbyt często rozpatrywano w oderwaniu od historii społecznej".
Fragment recenzji naukowej dr. hab. prof. UJ Tomasza Majewskiego

SPIS TREŚCI:

Aleksandra Sumorok, Tomasz Załuski Socrealizmy i modernizacje. Rama teoretyczno-historyczna projektu 7
Aleksandra Paradowska, Wojciech Szymański Towarzysz architekt. Wizje nowoczesności Mariana Spychalskiego i nieukończony projekt II RP 46
Ewa Perlińska-Kobierzyńska „Na zapleczu Nowego Światu" - między modernizmem a socrealizmem 75
Anna Syska To nie był żaden socrealizm! Architekci wobec stylu oficjalnego 99
Aleksandra Sumorok Nie tylko socrealizm? Przypadek wnętrz państwowych 118
Leszek Sibila Nowohucki design: wnętrza i ich twórcy w latach 1949-1956 Rewolucja czy kontynuacja? 144
Bernadeta Stano Nowocześni w Nowej Hucie? Wielka budowa socjalizmu w obrazach (1949-1959) 178
Marcin Lachowski Nowoczesność i realizm - krytyka artystyczna wobec 1 Wystawy Sztuki Nowoczesnej 209
Tomasz Załuski Władysław Strzemiński po wojnie: modernizacja. marksizm. socrealizm 229
Wojciech Szymański Kwadratowe koło: Andrzej Wróblewski i nowoczesny realizm socjalistyczny 269
Filip Pręgowski Powtórzenie socrealizmu. Malarstwo Andrzeja Wróblewskiego i Jarosława Modzelewskiego 291
Adam Mazur „Otrzymaliśmy do opracowania wspaniałe i trudne zadanie". Książki fotograficzne w służbie propagandy wczesnego PRL-u 312
Oliwia Mimi Bosomtwe Socrealistyczna treść. Fotograficzny obraz rzeczywistości w pierwszej połowie lat 50. 333
Kamila Leśniak The Family of Man w polskiej krytyce artystycznej: socrealistyczny ideał czy ikona nowoczesności? 353
Michał Pabiś-Orzeszyna „Fordyfikacje X Muzy". Modernizowanie polskiego kina (1945-1955) 382
Krzysztof Jajko Seans filmowy za rogatkami. Kina objazdowe w dziele upowszechniania kultury na wsi 413
Tomasz Rachwald Rita Hayworth na traktorze. Socrealizm i kino popularne 440
Robert Dudziński Powieść socrealistyczna jako powieść popularna. O związkach socrealizmu z kulturą masową 463
Dominika Łarionow Brygada szlifierza Karhana jako przykład socrealizmu w teatrze i jego współczesnej parafrazy 479
Paulina Kurc-Maj,Julia Sowińska-Heim Awangardowa kolekcja w czasach socrealizmu. Polityka programowa Muzeum Sztuki w Łodzi w latach 50. XX w. 506
Karolina Zychowicz Francuscy moderniści w salach wystawowych Polski Ludowej w dobie socrealizmu. Przypadek CBWA „Zachęta" 533