Pomnik, artefakt zbiorowej pamięci, zawsze lokalizując się na przecięciu społecznych oczekiwań i inwencji twórcy, nie od dziś jest tematem kontrowersji, ostrych polemik, prasowych kampanii, a nieraz administracyjnych decyzji. Przemianie uległy dotychczasowe definicje pomnika
i jego obecności w miejskim krajobrazie, inaczej też niż w czasach „statuomanii” z przełomu XIX i XX wieku traktuje się jego komemoratywny charakter. Niebywałemu rozszerzeniu uległa sama idea „upamiętnienia”, kreowania owych „miejsc pamięci”, o które upominał się francuski historyk Pierre Nora. Mamy do czynienia z coraz szerszym spektrum: od pomników słynnych historycznych postaci, poprzez szeroki nurt martyrologiczny, aż po swoistą historyczną prowokację czeskiego rzeźbiarza Davida Černego lub pomnik drzewa powalonego wichurą na krakowskich Plantach. Wszystkie te kwestie zostały podjęte przez autorów esejów zebranych w tomie „Pomniki: kontrowersje i nowe interpretacje”. „Autorzy tekstów śledzą proces redefinicji pomnika i etapy rozwoju tej dziedziny sztuki - czytamy we wstępie - od dosłownej ilustracji, poprzez metaforę, kształty całkowicie abstrakcyjne, po formy, które trudno wpisać w rzeźbę rozumianą jako dyscyplina artystyczna. Zastanawiają się nad istotą współczesnego pomnika i szukają odpowiedzi, na ile wciąż pozostaje on obiektem o charakterze komemoratywnym poświęconym osobie, wydarzeniu oraz idei, a na ile staje się dziełem, traktowanym jako pole do indywidualnej interpretacji, w której wyobraźnia artysty nie poddaje się ograniczeniom."
Spis treści:
Monika Rydiger, Anna Bananowa Nieustające kontrowersje . 7
Monika Rydiger Redefmicja pomnika . 9
Małgorzata Dąbrowska Niechciane pomniki wielkich twórców. Auguste Rodin, Jacob Epstein, Pablo Picasso . 25
Agnieszka Gębczyńska-janowicz Upamiętnianie w zdecentralizowanej formule . 47
Anna Maria Leśniewska, Karolina Wójcik O pokoleniu, które zapomniało pamiętać - czyli studia badawcze nad problematyką pomników upamiętniających w ocenie pokolenia milenium . 75
Szymon Maliborski W stronę ludowej historii Polski . 93
Katarzyna Chrudzimska-Uhera Międzynarodowy konkurs na opracowanie koncepcji pomnika upamiętniającego ofiary katastrofy lotniczej, która miała miejsce pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 roku. Studium przypadku . 131
Agnieszka Łakoma Metalmorphosis — laboratorium formy w przestrzeni publicznej . 147
Beata Kuman W obronie pomnika Walk Rewolucyjnych w . 153
Anna Bananowa Pomnik efemeryczny drzewa powalonego wiatrem na Plantach krakowskich . 169
Indeks nazwisk 187
Katalog
