Wielkie plany w rękach obywateli. Na Koalicyjnym Szlaku

Wyobraź sobie co byłoby, gdyby obywatele mogli inicjować i realizować wielkie wizje urbanistyczne zupełnie oddolnie? I gdyby dysponowali środkami, by swoje plany skutecznie wdrażać i chronić? Czy byłoby to zagrożeniem, czy nową szansą dla planowania miast? Jak stworzyć narzędzie, które pozwalałoby zrzeszać koalicjantów, budować trwałe relacje z lokalnymi władzami publicznymi, współdecydować o wydatkowaniu miejskich środków? Dzisiaj każda grupa kombinuje, jak może: zawiązując nieformalne porozumienia, podpisując listy intencyjne, odwołując się do lokalnych partnerstw i inicjatyw. Czy możliwe jest jednak wprowadzenie współzarządzania jako narzędzia urbanistycznego?

Od zapowiedzi podważenia powszechnie panującego przekonania, przez szczegółową analizę przypadku, do prawdziwego spotkania z bohaterami, autentycznymi twórcami Szlaku, Artur Jerzy Filip zamienia na ogół nudnawą dla nieprofesjonalnego czytelnika pracę naukową w trzymającą w napięciu lekturę na pograniczu literatury faktu i fascynującej wizji.
Profesor Konrad Kucza-Kuczyński, Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej
(fragment recenzji)

O autorze:
dr Artur Jerzy Filip – badacz i praktyk innowacyjnych form międzysektorowego współzarządzania projektami miejskimi. Studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej oraz w Pratt Institute w Nowym Jorku. Swoją rozprawę doktorską poświęcił amerykańskim oddolnym grupom partnerskim działającym na rzecz realizacji wielkoprzestrzennych projektów urbanistycznych. Stypendysta Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasta Stołecznego Warszawy. Adiunkt na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej oraz stały współpracownik Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.

SPIS TREŚCI:

Wprowadzenie 9
Wielkie czy w rękach obywateli? 17
 
ROZDZIAŁ PIERWSZY Wyzwania planowania obywatelskiego w wielkiej skali 23
Wielka Urbanistyka 26
Lokalność w rękach obywateli 32
Potrzeba wielkich planów 39
Kompromis skali 46
Obywatelskie ramowanie 52
Uniwersalny problem skali 58
Wyzwania 60

ROZDZIAŁ DRUGI Zielony Szlak Midtown w rękach obywatelskiej koalicji 65

Obywatelskie zielone szlaki w Stanach Zjednoczonych 68
Zielone szlaki 70
...jako wielkoprzestrzenne założenia urbanistyczne 72
...w rękach obywateli 74

Minneapolis, MN - miasto modelowe 77
Struktura przestrzenna: linie kolejowe i parkowe szlaki 78
Lokalne współrządzenie: władza i obywatele 80
Kultura planistyczna: kompleksowość i skala 84
Miejska infrastruktura: polityka rowerowa i społeczny entuzjazm 87

Zielony Szlak Midtown - zmiana urbanistyczna 90
Projekt Zielonego Szlaku Midtown na tle miasta 90
PUNKT WYJŚCIA 92
Wielki wykop: brawura i upadek 92
Otoczenie: sąsiedztwa i różnorodność 95
Warunki planistyczne: jurysdykcje i skale 100
REZULTAT 102
Zielony szlak: ludzie i przestrzeń publiczna 102
Oddziaływanie urbanistyczne: rozwój i beneficjenci 107
Odbiór społeczny: zachwyt i niezadowolenie 113

Koalicja Zielonego Szlaku Midtown - akcja obywatelska 118
IDEA I INICJATYWA 118
George Puzak: projektor slajdów i plansze 118
Społeczność: lemoniada i tworzenie wizji 122
Władze: zakup i program 126
Koalicja: legalizacja i reprezentatywność 129
PROJEKT I WDROŻENIE 132
Projektowanie: partycypacja i napięcia 132
Opóźnienia: pociągi i autobusy 137
Konstrukcja: cztery fazy i uzupełnienia 141
Powiązania: projekty pilotażowe i most 150
Tranzyt: tramwaj i alternatywy 155
ROZWÓJ I UTRZYMANIE 160
Pobudzanie rynku: partnerstwo i projekty demonstracyjne 160
Planowanie kompleksowe: wizja, kod i plany zagospodarowania 168
Ochrona Zielonego Szlaku: zacienianie i linie energetyczne 174
Upublicznianie przestrzeni: opieka i gościnność 181

Uczestnicy: synergia i wyzwania 188
Kalendarium 198

ROZDZIAŁ TRZECI Partnerstwo liniowe 201
Bilans historii sukcesu 203
Trzy obywatelskie kroki do wielkoprzestrzennego planowania 208
Metoda 212
Ramy strukturalne: otwartość i elastyczność 213
Warunki organizacyjne: misja i reprezentatywność 214

Epilog warszawski 217

Źródła 227
Wybrana literatura 249