Taniec Śmierci

Poprzez analizę obrazu z kościoła bernardynów w Krakowie pod tym samym tytułem, autorka wprowadza w nieco makabryczny, a nieco i figlarny klimat. Śmierć jest tematem, aż nazbyt widocznym w kulturze polskiego baroku. Rzeźby, obrazy, wiersze, w tym także miłosne, to tylko element większego zjawiska. Prawdziwy sarmata przygotowywał się na spotkanie śmierci wyjątkowo starannie. Zawczasu organizował nagrobek i trumienny konterfekt, a pogrzeby były wydarzeniem nie lada, oczywiście ze zmarłym w głównej roli. Pamiętaj o śmierci i dobrze się do niej przygotuj - mówili kaznodzieje, dzieła sztuki i podręczniki dobrego umierania.

Opisać fenomen zjawiska śmierci, w staropolskim społeczeństwie to duża sztuka. Uczyniła to Magdalena Gutowska. Przez pryzmat obrazu z kościoła bernardynów w Krakowie, wprowadza w nieco makabryczny, a nieco i figlarny, taneczny krąg, w którym wiedzie prym kostucha.

Dr Magdalena Gutowska, historyk sztuki, estetyk, tanatolog. Od lat fascynuje się i zajmuje tematyką śmierci oraz przemijania w kulturze i sztuce. Bada historię i znaczenie symboliki tanatologicznej oraz jej związki ze sztuką dawną i obecną. Pracownik naukowy Muzeum Pałacu w Wilanowie.

SPIS TREŚCI:

WSTĘP 6

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA I ZNACZENIE PONADCZASOWEGO WYMIARU VANITAS 14
Filozoficzne koncepcje śmierci 15
Problem przemijania w świetle kultury staropolskiej 25
Obraz społeczeństwa polskiego i jego struktury stanowej 28
Etos Sarmaty w kulturze staropolskiej 34
Szlacheckie obyczaje 51
Wanitatywny wymiar kultury szlacheckiej 60
Polskie malarstwo wanitatywne w XVI-XVII wieku 63
Opis obrazu Taniec Śmierci z kościoła św. Bernarda ze Sieny w Krakowie 72

ŚWIAT WARTOŚCI I IDEI W BAROKU 82
Definicja i podział wartości 83
Wartości etyczne 87
Umiejscowienie i sposób istnienia wartości 91
Wartości pozytywne oraz negatywne 117
Wartości estetyczne 121
Budowa dzieła sztuki 123
Jakości artystyczne i estetyczne 127
Ars bene moriendi jako przykład współistnienia wartości etycznych i estetycznych 138
Geneza tematu ars bene moriendi 140
Motyw ars bene moriendi w literaturze 142
Motyw ars bene moriendi w sztukach plastycznych 146

TANIEC ŚMIERCI - AKSJOLOGICZNE ŹRÓDŁA ŚMIERCI I UMIERANIA 154
Wizerunek społeczeństwa a wartości moralne 156
Katalog wartości obecnych na płótnie Taniec Śmierci z kościoła św. Bernarda ze Sieny w Krakowie 158
Wartości pozytywne i negatywne istniejące na malowidle krakowskim 173
Problem śmierci jako wartości oraz wartości istotnych w chwili zgonu 177
Świat wartości artystycznych i estetycznych odczytanych z Tańca Śmierci 185
Kwestia przenikania się wartości etycznych i estetycznych 197
Uniwersalność przedstawienia krakowskiego w perspektywie relacji wartości etycznych i estetycznych 207

ZAKOŃCZENIE 222
Aneks 227 Indeks nazwisk 235 Bibliografia 239 Spis ilustracji 246