Trzeci tom serii monograficznej „Nietypowe budulce w architekturze” poświęcony jest ceramice. Zamiarem autora było pokazanie nietypowych surowców do wyrobu ceramiki, dawnych niekonwencjonalnych sposobów wytwarzania i wykorzystania ceramiki budowlanej, przypomnienie dawnego budowlanego zastosowania surowców i wyrobów pozornie niebudowlanych (jak amfory i garnki) oraz zanikłych dziś rodzajów ceramiki budowlanej (jak kafle garnkowe i miskowe). Poszczególne rozdziały książki poświęcone zostały ceramice murowej, dachówkom, garnkom i kaflom garnkowym, kaflom płaskim, piecowym i wyrobom ognioodpornym, polewom, czyli szkliwom oraz budowlom monolitycznym.
SPIS TREŚCI:
Prolegomena
Zakres refleksji
Refleksje o mateńi jako tworzywie architektury
Czym jest ceramika budowlana?
Osiem aspektów unikatu, czyli jak rozpoznać strycharskie kurioza
Jakie znaczenie ma dla nas nietypowa ceramika budowlana?
Ceramika budowlana jako stymulator intelektualny
Homo muratm; twórca kultury
Rozdział 1. Ceramika murowa: surówka, saman, cegła, pustak
Klasyfikacje
Wymiary
Zarys najstarszej pozaeuropejskiej historii ceglarstwa
Opinia Witruwiusza o antycznej cegle
Powitruwiańskie dziedzictwo technologiczne w zakresie ceglarstwa
Glina - podstawowy surowiec strycharski
Piasek - podstawowa domieszka do glinianych zapraw strycharskich
Inne domieszki aplikowane do zapraw strycharskich
Przygotowywanie zaprawy strycharskiej
Formowanie surówek
Utrwalanie cegieł: prasowanie, ubijanie, suszenie, wypalanie, „kucie”
Testowanie i wykorzystanie wyrobów
Ocena strycharskiego dziedzictwa technologicznego
Obecne zastosowania nietypowych surowców i wyrobów strycharskich
Zastosowania nietypowych lub dawnych technologii i maszyn strycharskich
Na marginesie...
Rozdział 2. Dachówki
Dawne dachówki wypalane
Etapy wyrobu dachówek Standardowe zaprawy gliniane do strychowania dachówek
Ulepszenia zapraw strycharskich do dachówek
Formowanie wyrobu
Suszenie, wypalanie i testowanie
Dachówki szkliwione
Dachówki siwe
Barwienie dachówek
Dachówki z gliny surowej (gonty gliniane, glinoszkudły)
Dachówki cementowo-gliniane
Dachówki cementowe i pochodne
Olejna impregnacja dachówek
Smolna impregnacja dachówek
Podsumowanie materiałoznawstwa strycharskiego
Niuanse dekarskie
Niestandardowe zastosowania dachówek
Rozdział 3. Garnki i kafle gamkowe
Garnki konstrukcyjne (odciążające)
Hipoteza akustyczna
Dyskusja
Hipoteza fizykotenniczna
Irme hipotezy
Rozpowszechnienie garnków budowlanych
Czy tylko garnki?
Czy tylko sakralia?
Garnkowe nasady kominowe
Odpady garncarskie jako budulec i surowiec budowlany
Podsumowanie na temat alternatyw garncarskich W budownictwie
Rozdział 4. Kafle płaskie, piecowe i wyroby ognioodpome
Kafle posadzkowe i elewacyjne
Najstarsze kafle piecowe wyrabiane na kole (garnkowe i miskowe)
Rozwój form i ornamentyki (kafle kratowe, arkadowe i maswerkowe)
Kafle o podstawie prostej (płytowe)
Piece z wielkogabaiytowej ceramiki szlachetnej
Kafle piecowe W XVIII i XIX wieku
Wyroby szamotowe
Podstawowe zamienniki wyrobów szamotowych
Inne niuanse kaflarstwa
Podsumowanie na temat altematyw kaflarskich
Rozdział 5. Polewy, czyli szkliwa
Wstępny zarys technik glazurniczych
Tradycyjne polewy garncarskie (ołowiowe i ołowiowo-cynowe)
Fryty
Ogólne zasady barwienia polew Dawne receptury polew barwionych
Polewy niskoołowiowe
Altematywne (bezołowiowe) polewy do ceramiki
Nietypowe domieszki do polew
Podsumowanie
Rozdział 6. Budowle monolityczne
Budowle monolityczne W dawnych Indiach
Budynki z ceramiki monolitycznej W Karpatach
Budynki z ceramiki monolitycznej w Polsce
Monolityczne piwnice ceramiczne
Mielerze
Prehistoryczne budowle z ceramiki monolitycznej
Dyskusja
Konstatacja
Rozdział 7. Refieksje i wnioski
Wychowani wśród dachówek i cegieł
Ceglany znaczy lepszy
Od intuicji budowlanej do architektury opartej na abstrakcji i logice
Ceramika budowlana w dobie obecnej
Podsumowanie analizy nietypowych technologii i budulców ceramicznych
Streszczenie
Summary
Bibliografia
Spis ilustracji
Spis treści
Prolegomena
Zakres refleksji
Refleksje o materii jako tworzywie architektury
Czym jest ceramika budowlana?
Osiem aspektów unikatu, czyli jak rozpoznać strycharskie kurioza
Jakie znaczenie ma dla nas nietypowa ceramika budowlana?
Ceramika budowlana jako stymulator intelektualny
Homo muratm; twórca kultury