Jakość zamieszkania w istniejących zespołach mieszkaniowych w aspekcie problematyki bezpieczeństwa

Przedmiotem pracy jest problem jakości zamieszkania w istniejących miejskich zespołach mieszkaniowych. Praca dotyczy zagadnień architektoniczno-urbanistycznych, rozpoznania elementów związanych z kształtowaniem bezpiecznego środowiska zamieszkania. Monografia prezentuje wybrane zjawiska, które miały i mają wpływ na współczesny kształt przestrzeni, omawia wymagania jakościowe związane z zapewnieniem bezpieczeństwa.

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE 9
1. Wstęp 9
2. Przedmiot, cel i zakres pracy  11
3. Metodyka badań 15
4. Stan badań 16
5. Objaśnienie wybranych pojęć 21

Część I. BEZPIECZEŃSTWO W MIEJSCU ZAMIESZKANIA -RYS HISTORYCZNY ROZWOJU STRUKTUR MIEJSKICH NA ŚWIECIE ORAZ W POLSCE
1. Powojenny rozwój miast w krajach wysoko rozwiniętych - czynniki i procesy decydujące o bezpieczeństwie i poczuciu bezpieczeństwa 25
1.1. Koncepcje rozwoju miast XX wieku 27
1.2. Wielkie osiedla mieszkaniowe. Realizacje mieszkaniowe modernizmu 28
1.3. Procesy suburbanizacji - amerykański sen - własny dom na przedmieściach 30
1.4. Nurt krytyczny powojennych procesów urbanizacyjnych, nowoczesnych przestrzeni miejskich.  32
1.5. Współczesność - nowe zjawiska i problemy 34
1.6. Uczucie strachu a kształtowanie krajobrazu miejskiego 36
1.7. Wpływ przemian w krajobrazie miejskim na życie codzienne i aktywności mieszkańców 37
2. Zabudowa polskich miast 41
2.1. Okres powojenny - kształtowanie jakości zabudowy mieszkaniowej w Polsce -nowe struktury przestrzenne i programy społeczne w obliczu zmian ustrojowych 41
2.2. Polityka związana z gospodarką przestrzenną po transformacji ustrojowej 48
2.3. Typologia zabudowy wielorodzinnej - ocena w aspekcie bezpieczeństwa 51

Część II. W POSZUKIWANIU POCZUCIA BEZPIECZEŃSTWA -UWARUNKOWANIA KSZTAŁTOWANIA PRZESTRZENI ZBUDOWANEJ W KONTEKŚCIE JEJ JAKOŚCI BEHAWIORALNEJ
1. Aspekt społeczny - czynniki demograficzne i kulturowe 57
1.1. Współczesne tendencje 57
1.2. Doświadczenia polskie  58
2. Aspekt prawny - podstawy prawne kształtowania środowiska zbudowanego w Polsce 60
3. Psychologia środowiskowa - odniesienie do zagadnień bezpieczeństwa w przestrzeni ludzkiego życia w środowisku zurbanizowanym 61
3.1. Potrzeby ludzkie a zachowanie 62
3.2. Interakcje człowiek-środowisko jako problemy badawcze związane z poczuciem bezpieczeństwa 63
3.3. Prywatność i terytorialność 64
4. Wybrane teorie istotne dla rozwiązań architektoniczno-urbanistycznych w aspekcie bezpieczeństwa 66
4.1. Teoria struktury przestrzeni urbanistycznych Kevina Lyncha 66
4.2. Koncepcja elementów krystalizujących kompozycję architektoniczną Kazimierza Wejcherta 67
4.3. Język wzorców, teoria syntezy formy Ch. Alexandra 68
4.4. Stresory percepcyjno-przestrzenne 69
4.5. Teoria dystansów, terytorialności 69
4.6. Hierarchizacja przestrzeni 70
5. Koncepcje dotyczące problemu bezpieczeństwa w środowisku przestrzennym 71
5.1. Badania nad przestrzenią bezpieczną — wybrane teorie, idee i sylwetki badaczy 71
5.2. Przestępstwa na terenach zurbanizowanych 80
5.3. Zjawiska patologicznych zachowań w obszarach mieszkaniowych 86
5.4. Idea Crime Prevention Through Environmental Design, CPTED, strategie działań na rzecz bezpiecznych przestrzeni 91
5.5. Brytyjskie programy: Secured by design i Safer Places 96
5.6. Bezpieczeństwo. Zagadnienia prawne 101

Część III. ŚWIADOME KREOWANIE BEZPIECZNEJ PRZESTRZENI ZAMIESZKANIA
1. Elementy przestrzeni zbudowanej w kontekście odczuć, zachowań i zjawisk niepożądanych  105
1.1. Struktura i kompozycja  105
1.2. Elementy architektoniczne wyznaczające granice terytorium 108
1.3. Lokalizacja i komunikacja  112
1.4. Przestrzeń wewnątrzosiedlowa  115
1.5. Zieleń w miejscu zamieszkania  126
1.6. Parkingi  133
1.7. Wejście do budynku 134
1.8. Inne zagadnienia związane z kształtowaniem przestrzeni osiedlowej  139
1.9. Podsumowanie  146
2. Własne badania jakościowe in situ  147
2.1. Wprowadzenie do badań — wybór metody: metoda badawcza POE 148
2.2. Zastosowane techniki i narzędzia badawcze 149
2.3. Etapowanie badań  150
2.4. Organizacja badań: zbieranie danych o badanych obszarach, o sposobie przeznaczenia i użytkowania terenu. Opis występujących czynników negatywnych 151
3. Kryteria badawcze 156
4. Analizy eksperckie środowiska zamieszkania. Ocena czynników architektoniczno-urbanistycznych wpływających na bezpieczeństwo  161
5. Opis materiału badawczego 162
A. Osiedle mieszkaniowe im. Franciszka Zubrzyckiego w Gliwicach 162
B. Kwartał historycznej zabudowy: ul. Częstochowska, Konarskiego, Piramowicza 198
C. Zespół zabudowy wielorodzinnej przy ulicy Jana Pawła II w Gliwicach 213

PODSUMOWANIE I WNIOSKI 243
BIBLIOGRAFIA 251
ANEKS. Analizy eksperckie wybranych zespołów budynków wielorodzinnych 263
SPIS RYSUNKÓW W JĘZYKU ANGIELSKIM 277
Streszczenie 279