O kobiecie w kulturze staropolskiej napisano już wiele, choć jak dotąd, nie pojawiła się na rynku wydawniczym publikacja, która kompleksowo i wielopłaszczyznowo opisałaby drogę do małżeństwa kobiety z kręgów magnackich w czasach saskich. Niniejsza książka stanowi próbę takiej syntezy i prezentuje kolejne wątki w kobiecym życiorysie: dzieciństwo i wychowanie jako element przygotowania do przyszłego małżeństwa, zaloty i starania o pannę, zaręczyny oraz obyczaje towarzyszące ślubom i weselom, wraz z ich oprawą ideową i znaczeniem dla budowania ambicji rodowych. Szczególnie ciekawym, a niebadanym dotąd problemem są konsekwencje zerwanych zaręczyn, które niejednokrotnie znajdowały swój finał w sądzie. Efektem prezentowanych rozważań jest model typowych konkurów, ślubu i wesela w czasach saskich.
Problematyka pracy przedstawiona jest na wielu płaszczyznach (prawno-ustrojowym, obyczajowym, światopoglądowym), z wykorzystaniem możliwie szerokiej bazy źródłowej, w tym prywatnej korespondencji, pamiętników, diariuszy, literatury parenetycznej i pochwalnej. Podstawą analizy są liczne i różnorodne przykłady, zarówno z obszaru Korony, jak i Wielkiego Księstwa Litewskiego, co pozwoliło scharakteryzować nie tylko kolejne etapy drogi do małżeństwa, ale też poglądy ówczesnych ludzi na poruszane kwestie. Będzie to interesująca lektura dla wszystkich czytelników zainteresowanych historią społeczno-obyczajową, historią mentalności i historią kobiet w epoce nowożytnej.
SPIS TREŚCI:
Wykaz skrótów 7
Wstęp 9
ROZDZIAŁ I Corce moiey kochaney zalecam te cnoty... Dorastanie
Część 1. W kręgu rodzinnym 27
Część 2. Wychowanie i edukacja 47
Część 3. Ideał żony w tradycji i piśmiennictwie 70
Część 4. Odpowiedni czas na zamążpójście 83
ROZDZIAŁ II Ze mię y od tego szczęścia konkurrencyi moiey [....] oddalić nie zechcesz. Konkury
Część 1. Wskazówki dla starających się o pannę w osiemnastowiecznym piśmiennictwie 99
Kryteria wyboru małżonki 99
Konkury 107
Część 2. Studium przypadków 122
Nieprzeciętnie bogata narzeczona — Maria Zofia z Sieniawskich 122
Dyanna, królowa i anioł — Franciszka Urszula z Wiśniowieckich 177
Rozchwytywane i krnąbrne — nieświeskie Radziwiłłówny 184
Pod potężnym protektoratem — Barbara z Zawiszów Radziwiłłowa i jej dzieci 195
Gdy o kawalera trudno — trudny „rynek matrymonialny" 201
Panny samowolne 209
Żona gwałtem zdobyta — porwania i śluby wymuszone 220
Część 3. Skasowali kontrakt, za zdradę wadia kazano płacić. Zerwane zaręczyny 223
Część 4. Konkluzje 228
Wybór i decyzja 228
Model magnackich zalotów w dobie saskiej 236
ROZDZIAŁ III Gdy czas następował naznaczony [...1 zaprosili gości. Ślub i wesele
Część 1. Eklezjastyczny i prawny wymiar związku małżeńskiego 251
Część 2. Studium przypadków 261
Część 3. Konkluzje 289
Przygotowania 289
Model magnackiego ślubu i wesela w dobie saskiej 293
Zakończenie 309
Bibliografia 313
Indeks osób 333
Katalog
