Modernizm, socrealizm, socmodernizm, postmodernizm. Przewodnik po architekturze Krakowa XX wieku

Najnowszy całościowy przewodnik po dwudziestowiecznej architekturze Krakowa, miasta które wbrew swemu historycznemu mitowi jest wspaniałą galerią architektonicznych modernizmów.

Przewodnik prowadzi dwoma ścieżkami: jedną w czasie, a drugą w przestrzeni. Otwierające tom eseje Michała Wiśniewskiego, Marty Karpińskiej, Doroty Leśniak-Rychlak i Doroty Jędruch pokazują rozwój architektoniczny miasta i sytuują go w kontekście dyskusji o nowoczesności przed i powojennej, analizują okres socrealizmu, a także wprowadzają w postmodernizm.

Książka zaprasza do udania się w przestrzeń miasta ośmioma trasami poprowadzonymi topograficznie przez dzielnice Krakowa, w obrębie  których autorki i autorzy zebrali najważniejsze informacje na temat ponad stu modernistycznych budynków i wybitnych realizacji urbanistycznych. Wędrujemy zaczynając od Starego Miasta i Plant przez Aleje Trzech Wieszczów przez Dębniki i Krowodrzę, Przegorzały po Nową Hutę. Obok powszechnie znanych realizacji Adolfa Szyszko-Bohusza – Feniksa czy budynku PKO przy Wielopolu, oraz ikon w rodzaju hotelu Cracovia, Kina Kijów czy Hotelu Forum opracowane zostały notki na temat najciekawszych architektonicznie krakowskich osiedli, ponieważ to w nich właśnie toczy się nadal codzienne życie krakowianek i krakowian.

Notkom towarzyszą archiwalne fotografie budynków i oryginalne archiwalne rysunki architektoniczne, a trasy rozpoczynają czytelne mapy ukazujące proponowane kierunki zwiedzania.

Wbrew obiegowym poglądom Kraków jest miastem w dużym stopniu ukształtowanym przez nowoczesność , a ta książka daje narzędzia by ją rozpoznać i zrozumieć.

W mieście, gdzie kolejnym pokoleniom powtarza się od maleńkości: „wieki na was patrzą”, ten przewodnik jest jak haust świeżego powietrza. A jak wszyscy wiemy, Kraków bardzo go potrzebuje.

Beata Chomątowska

 

Najłatwiej byłoby stwierdzić, że ta książka wypełnia ogromną lukę. Byłaby to prawda – w końcu w jednym miejscu ktoś (i to kto!) opisał architektoniczne zmagania Krakowa z dwudziestowieczną nowoczesnością. Ale wnikliwa lektura tego tomu prowadzi do dalej idącego i zaskakującego wniosku. To wspaniałe wydawnictwo sprawia, że na naszej mentalnej mapie Polski pojawia się wręcz nowe miasto. Jego nazwa brzmi znajomo (Kraków), ale zaręczam – nie mieliście i nie miałyście pojęcia o jego istnieniu

Filip Springer

Przewodnik wyrasta z projektu Krakowski Szlak Modernizmu prowadzonego przez Fundację Instytut Architektury od 2014 roku. Więcej informacji o architekturze Krakowa na: www.szlakmodernizmu.pl