Książka jest pierwszą próbą ujęcia w szerokiej perspektywie dorobku polskich artystek dwudziestolecia międzywojennego w zakresie grafiki artystycznej. Ponad sto twórczyń z różnych środowisk artystycznych uprawiało tę dziedzinę, wyróżniając się oryginalnością postaw twórczych, różnorodnością i intensywnością poszukiwań własnych środków wyrazu, a także wysokim poziomem wykonania. Choć były one pierwszymi (po nielicznych poprzedniczkach tworzących w okresie Młodej Polski) profesjonalistkami, ich twórczość jest z reguły pomijana nie tylko z powodu płci graficzek, ale także statusu uprawianej przez nie dyscypliny, która przez wieki postrzegana była jako podrzędna względem malarstwa i „usługowa” wobec literatury.
Jakie były przyczyny zainteresowania się tak dużej liczby uzdolnionych kobiet grafiką artystyczną, wcześniej, poza nielicznymi wyjątkami, uprawianą przez mężczyzn? Czy i w jakim stopniu graficzki zdobyły się na samodzielność koncepcji artystycznej wobec dominującego męskiego punktu widzenia? Czy kryły się za świetnie opanowanym warsztatem i umiejętnościami, tworząc „tak jak” ich koledzy i nauczyciele, czy odnalazły w tej dziedzinie własny obszar ekspresji i środki graficzne jemu służące?
Polskie graficzki tworzące w latach 20. i 30. XX wieku, świadome własnych możliwości i specyfiki obranej dyscypliny, odnosiły sukcesy na ogólnopolskiej arenie sztuki i poza granicami kraju; brały udział w licznych, prestiżowych wystawach grafiki i konkursach; zrzeszały się w artystycznych grupach, były członkiniami Związku Polskich Artystów Grafików.Ich twórczość w zakresie grafiki warsztatowej cechuje szczególna rola barwy, upodobanie do form art déco, współistnienie nowych motywów ikonograficznych i tradycyjnych poddanych niekiedy modyfikacji. Badania autorki koncentrują się na życiu i twórczości graficzek (oraz jej recepcji) w kontekście przemian, jakie zachodziły w II Rzeczypospolitej na gruncie polityczno-prawnym i w sferze mentalno-obyczajowej.
SPIS TREŚCI:
Wykaz skrótów i oznaczeń | 9
Wstęp | 13
Grafika artystyczna w Polsce międzywojennej – nowy obszar kobiecych doświadczeń | 13 Stan badań | 27
CZĘŚĆ I. ROZDARCIE – DWIE DROGI
1. Między sztuką a prozą życia | 43
Możliwości, przeszkody i wybory graficzek.
Warunki bytowe. Sytuacja rodzinna. Podróże | 43
2. Studentki i absolwentki | 67
Na starcie. Motywacja | 67 Kształcenie w zakresie grafiki | 74
Status zawodowy graficzki. Wystawy, sprzedaż, subskrypcje | 90
Wczesne próby i dojrzałe owoce | 110
3. Fałszywa reprezentacja. Obszary własnej ekspresji | 124
Motywy „neutralne” | 124 Nastroje domowe | 129 Puste wnętrze | 142
Dziedzictwo Arachne | 146 Matryca jako odbicie tożsamości autorki | 149
Postawa społecznie zaangażowana | 182
4. Introspekcja czy maskarada? Autoportret graficzki | 188
5. Dualizm postaw artystycznych | 221
CZĘŚĆ II. IKONOGRAFIA – STYL – WARSZTAT
1. Nowa ikonografia | 227
Postęp cywilizacyjny i przemysł | 227 Sport w grafice | 241i treści
2. Świeże spojrzenie? Tradycyjne motywy w nowym i konwencjonalnym ujęciu | 264
Architektura. Natura | 264 Akt. Portret | 281 Scena rodzajowa. Praca. Rozrywka. Ujęcie rodzajowo-humorystyczne i groteska | 310
Animalistyka | 330 Nawiązania do folkloru | 344 Motywy religijne | 356
3. Graficzne art déco | 391
4. Barwa w grafice kobiet | 533
5. Technika. Poszukiwania warsztatowe | 557
CZĘŚĆ III. TWÓRCZOŚĆ GRAFICZEK W KRYTYCE ARTYSTYCZNEJ MIĘDZYWOJNIA
1. Nie tylko o grafice – recepcja twórczości kobiet w dwudziestoleciu międzywojennym | 595
2. Kobiety o kobietach | 615
Zakończenie | 631
Summary | 647
Materiały archiwalne | 657
Bibliografia | 659