Działalność projektowa architekta krajobrazu Petera Josepha Lennego na ziemiach polskich w XIX w.

W książce przedstawiono działalność projektową na ziemiach polskich Petera Josepha Lennègo (1789-1966), jednego z najznakomitszych dziewiętnastowiecznych architektów krajobrazu. Zachowane plany oraz szczegółowa analiza warsztatu planistycznego pozwoliły autorce zlokalizować założenia ogrodowe projektanta na terenie województw: zachodniopomorskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego, dolnośląskiego i opolskiego.

Wśród realizacji znalazły się obiekty o różnej skali. Były to ogrody i parki rezydencjonalne, park zdrojowy, plac miejski, zieleniec na wałach miejskich, ogród przy szpitalu, ogród tarasowy, upiększenia majątków i ozdobienia pól. Nie wszystkie projekty P.J. Lennègo zostały urzeczywistnione, z kolei inne nie przetrwały do naszych czasów. Ważne, aby zgodnie z wnioskami podsumowującymi publikację, jak najszybciej zainteresowano się założeniami ogrodowymi P.J. Lennègo, gdyż wiele z nich zostało zdewastowanych lub zaniedbanych, mimo że większość podlega ochronie prawnej jako obiekty zabytkowe.

Książka jest adresowana do osób i instytucji opiekujących się historycznymi założeniami ogrodowymi, włodarzy miast i gmin, na których terenie znajdują się obiekty przypisywane P.J. Lennèmu, służb konserwatorskich odpowiedzialnych za identyfikację i ochronę zabytków ogrodowych, do miłośników sztuki ogrodowej, architektów krajobrazu i historyków sztuki.

SPIS TREŚCI

WSTĘP 9

Sposób prowadzenia badań i źródła dokumentacji 12

ZARYS HISTORII EUROPEJSKIEJ SZTUKI OGRODOWEJ W XVIII-XIX WIEKU / 15

Wprowadzenie 15 Sposób kształtowania przestrzeni ogrodowej oraz charakterystyczne elementy występujące w parkach krajobrazowych 19 Wprowadzenie 19 Drogi 20 Woda 22 Charakter obsadzeń 24 Zastosowanie kwiatów 25 Zadarnienie 27 Budowle ogrodowe 27 Ogrody użytkowe 28 Główne ośrodki planistyczne i czołowi twórcy 29 Anglia 29 Francja 32 Niemcy 34 Rosja 39 Sytuacja dóbr ziemskich w XIX wieku na ziemiach polskich pod zaborem pruskim i jej wpływ na kształtowanie założeń ogrodowych 42 Ogrody krajobrazowe na ziemiach polskich w pierwszej połowie XIX wieku oraz ich twórcy 46

ŻYCIE I TWÓRCZOŚĆ PETERA JOSEPHA LENNEGO 57

Droga zawodowa i twórcze inspiracje 57 Kierunki działalności planistycznej 64 Zasięg obszarowy działalności 80 Aktywność projektowa 83 Mecenasi 89 Współpraca z architektami 90

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY WARSZTATU PLANISTYCZNEGO PETERA JOSEPHA LENNEGO 93

Uwagi ogólne 93 Style założeń ogrodowych 96 Wykorzystanie warunków przyrodniczych 97 Wielkość i ramy zewnętrzne założeń ogrodowych 98 Charakterystyka ogólna 98 Wielkość założeń ogrodowych zlokalizowanych na terenie Polski, dla których zachowały się oryginalne plany 100 Wnętrza 103 Struktura przestrzenna 107 Powiązania zewnętrzne i wewnętrzne 108 Układ komunikacyjny 110 Uwagi ogólne 110 Rozgałęzienia i skrzyżowania dróg 110 Układy dróg swobodnych 111 Układy dróg prostych 116 Mieszany układ dróg 117 Obwodnice 117 Place 119 Podjazdy 122 Układ wodny 125 Charakterystyka ogólna 125 Układy wewnętrzne 127 Układy zewnętrzne 127 Układy mieszane 128 Formy i układy roślinne 128 Gatunki drzew i krzewów 142 Architektura ogrodowa 145

KATALOG ZAŁOŻEŃ OGRODOWYCH PETERA JOSEPHA LENNEGO 150

Wprowadzenie 150 Zestawienie obiektów, dla których zachowały się oryginalne plany 152 Pozostałe obiekty przypisywane Peterowi Josephowi Lennemu 227

PODSUMOWANIE / 241

WNIOSKI / 247 LITERATURA / 250 SUMMARY / 256 ZUSAMMENFASSUNG / 257