Dychotomia procesu urbanizacji, czyli rozlewanie miast kurczących się w kontekście systemu planowania przestrzennego

Dostępność: dostępne
Wysyłka w: 24 godziny
Cena: 47,00 zł 47.00
ilość egz.

towar niedostępny

dodaj do schowka

Opis

Tisdale twierdzi, że „jest wiele cywilizacji, ale tylko jedna urbanizacja”. Urbanizacja nie jest jednak procesem jednorodnym, wzrost i upadek są jej naturalnymi determinantami. Czy urbanizacja w nowym tysiącleciu odróżnia się linearnego procesu wzrostu towarzyszącego nam od doby rewolucji przemysłowej?

T. Rieniets twierdzi, że XXI w. to „era przemiany demograficznej”, kurczenia się miast, które osadzone jest w szerszym procesie rozwoju. Depopulacja, „erozja miejskości” i rozlewanie się miast są głównymi wątkami podjętymi przez autora. Stawia on pytanie o kierunki rozwoju systemu planowania przestrzennego w warunkach wielowymiarowego kurczenia się miast, odnosząc się do dokumentów doktrynalnych, takich jak Karta Ateńska, Karta z Machu Picchu czy Karta Nowej Urbanistyki.

Odpowiedzi w formie rekomendacji, opracowanych na postawie doświadczeń niemieckich, poprzedza studium zjawiska kurczenia się miast w Polsce, poznanie uwarunkowań, skali i przebiegu tego fenomenu. Próba badawcza obejmowała 853 ośrodki posiadające prawa miejskie w okresie 1995-2018. Typologia miast kurczących się została opracowana na podstawie analizy wielowskaźnikowej, która obrazuje przemiany społeczno-gospodarcze i przestrzenne. Typologia ta została uzupełniona o bilanse zmiany powierzchni terenów mieszkaniowych w latach 1990-2018. Pozwoliło to na analizę trajektorii aspektu przestrzennego kurczenia się miast w skali tych ośrodków oraz ich regionu funkcjonalnego.

Na podstawie przeprowadzonych badań można wskazać 159 miast kurczących się w Polsce, w tym 21, które doświadczyły kurczenia się w wymiarze przestrzennym wraz ze swoim obszarem funkcjonalnym. Kurczenie pozorne, czyli osadzone w warunkach rozlewania się ośrodka centralnego (shrinkage sprawl, por. urban sprawl) na jego obszar funkcjonalny zaznacza się w 13 miastach kurczących się. Pokazuje to niejednorodność upadku miasta, kurczenie się miasta może być osadzone w szerszym kontekście wzrostu regionu lub obejmować cały obszar funkcjonalny. Rozkład przestrzenny miast kurczących się w Polsce tworzy zarys granic historycznych okręgów przemysłowych. Kurczenie się miast dotknęło w szczególności tych miast, które w wyniku transformacji systemowej stały się jednocześnie miastami „poprzemysłowymi” i „postsocjalistycznymi”. Proces rozlewania miast kurczących się (shrinkage sprawl) z jednej strony wynikał z „paradygmatu wzrostu”, czyli rozwoju rozumianego jako wzrost. Z drugiej strony był to wynik transformacji systemu planowania przestrzennego. System doby gospodarki centralnie planowanej, zorientowany na kolektywizm i interes publiczny został poddany deregulacji i liberalizacji, jego nadrzędną wartością jest obecnie własność prywatna. W szerszym ujęciu, przez kurczenie się miast, można rozumieć proces dekoncentracji, rozwoju przestrzennego jak i wpływu na system planowania przestrzennego czy samego procesu urbanizacji. Ujęcie to wskazuje na przemiany sieci osadniczej w warunkach powszechnego ubytku liczby ludności, która obejmuje rozlewanie się zabudowy poza miastem i utratę części funkcji przez ośrodki centralne. Aktualnym staje się pytanie, jaka jest obecnie funkcja planowania przestrzennego miast w warunkach ich powszechnego kurczenia się? Czy miasto kurczące się może być „restrukturyzowane” oddolnie?

SPIS TREŚCI:

Wstęp 9
Stan badań oraz przyjęte metody badawcze 14
Cel i zakres pracy 19
Uwagi metodologiczne badania 21

BADANIA 25

1/ Zarys teoretyczny kurczenia się miast. Nowa determinanta procesu urbanizacji? 27
1.A/ Wskazanie kontekstu procesu kurczenia się miast w istniejących koncepcjach i modelach teoretycznych procesu urbanizacji 42
1.B/ Dlaczego miasta się kurczą? Anatomia procesu kurczenia się miast 50
1.B.1/ Kraje postsocjalistyczne. Implozja systemu i inicjacja kurczenia się miast 61
1.C/ Teoria kurczenia się miast w definicjach 64
1.C.1/ Próba syntezy i zarys definicji fenomenu kurczenia się miast 71

2/ Przegląd aparatu badawczego procesu kurczenia się miast a problematyka prowadzenia badań krajowych 75
2.A/ Propozycja metod badania zjawiska kurczenia się miast polskich 81
2.B/ Typologia miast w Polsce pod względem występowania procesu kurczenia się miast i rozlewania zabudowy miast kurczących się 87

3/ Kurczenie się miast a badania nad rozwojem przestrzennym miast 93
3.A/ System planowania przestrzennego a paradygmat 93
3.B/ Koszty alternatywne wykładniczego wzrostu procesu urbanizacji? 104

4/ Diachroniczność procesu kurczenia się, czyli shrinkage sprawl (rozlewanie miast kurczących się) 111
4.A/ Rozlewanie miast kurczących się w Polsce 114
4.B/ Doktryna planistyczna w kontekście dychotomii procesu urbanizacji 125

INTERWENCJE 131

5/ Formy i zakres działań, czyli typologia interwencji 134

6/ System planowania przestrzennego a proces kurczenia się miast w Niemczech 139
6.A/ Zarys zmian w systemie planowania przestrzennego w Niemczech, czyli urbanistyka oddolna 143
6.B/ Regionalna Koncepcja Rozwoju (Regionales Entwicklungskonzept, REK) 149
6.C/ Zintegrowana Koncepcja Rozwoju Miasta (Integrierte Stadtentwicklungskonzept, INSEK) 151
6.D/ Suburbanizacja w mieście, czyli strefy krajobrazowe i recykling terenów zurbanizowanych 154

7/ Zastosowanie szkoły morfologii miejskiej w kontekście miast kurczących się, czyli o rekompozycji tkanki urbanistycznej 158

PODSUMOWANIE 167

Bibliografia
Aneks
Summary

Dane techniczne

Autor Bartłomiej Sroka
Wydanie 2021
Liczba stron 210
Okładka miękka
Format B5

Tytuły polecane

Koszty dostawy
Paczkomaty InPost Kwota zakupów Koszt przesyłki przedpłata
  powyżej 450 zł 0 zł
  do 250 zł 6,5 zł
  do 250 zł 13 zł

Kurier DPD Przedpłata Płatność za pobraniem
  11 zł 15 zł
do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Realizacja: N4K.eu
Sklep internetowy Shoper.pl