Architektura współczesna. Geneza i charakterystyka wiodących nurtów

Ta bogato ilustrowana publikacja jest próbą przedstawienia w sposób możliwie obiektywny genezy i charakterystyki wiodących nurtów architektury na tle przemian zachodzących w obecnym i poprzednim stuleciu. W interpretacji tych zmian posłużono się terminologią i pojęciami, zainicjowanymi przez niektórych architektów i teoretyków, które weszły na stałe do terminologii związanej z teorią architektury. W założeniu książka ma zawierać dwa tomy. W pracy naświetlono rozwój kilku nurtów architektury modernistycznej i postmodernistycznej oraz traktowanych odrębnie ekspresjonizmu, dekonstruktywizmu i nurtu foldingu. W odrębnej pracy znajdzie się m.in. omówienie pojęcia i rozwoju architektury organicznej, tzw. zielonej, ewolucyjnej i morfogenetycznej.

SPIS TREŚCI:

WSTĘP  9
Droga ku nowoczesności   10
Pojęcie nowoczesności   10
Przemiany cywilizacyjne i społeczne w dobie Oświecenia  11
Prekursorzy architektury modernizmu na przełomie XVIII i XIX wieku   12
Postęp inżynierii wyzwaniem dla architektury  15
Rozdźwięk między potencjałem inżynierii a tradycją akademicką  25
Pojęcie kompozycji elementarnej   26

MODERNIZM  29
Definicja / Cechy charakterystyczne / Liderzy
Geneza i kontekst powstania kierunku  31
Poszukiwanie nowego wyrazu w architekturze przełomu XIX i XX wieku   33
Europa  33
Stany Zjednoczone — Louis Henry Sullivan i Frank Lloyd Wright   38
Awangarda architektury w Rosji. Konstruktywizm (1914 -1932)   45
Formowanie modernizmu w latach 1911-1932   50
Integracja sztuki, architektury i rzemiosła z produkcją przemysłową. Niemcy i szkoła Bauhausu  52
Osiągnięcia Bauhausu   53
Liderzy ruchu modernistycznego związanego z Bauhausem   59
Walter Gropius Ludwig Mies van der Rohe Nowa koncepcja formy i przestrzeni w architekturze   61
Holandia i nurt De Stijl   61
Styl międzynarodowy   65
Francja i dokonania Le Corbusiera   66
Wizje miasta współczesnego Le Corbusiera  70
Międzynarodowe Kongresy Architektury Nowoczesnej CIAM   72
Narodziny polskiego modernizmu   73
Modernizm po II wojnie światowej   79
Wiodący architekci   79
Konstrukcyjne nowatorstwo Miesa van der Rohe   80
Brutalizm   83
Poszukiwanie większej ekspresji formy i konstrukcji w modernizmie lat 60. i 70. 91
Mobilność, powtarzalność i technologie prefabrykowane  103
Projektowanie urbanistyczne i masowe mieszkalnictwo  104 Strukturalizm i architektura społecznego uczestnictwa   105 Megastruktury miast przyszłości   114 Polska architektura modernistyczna w latach 1945-1975   119 Mieszkalnictwo   119 Architektura społecznej partycypacji   121 Architektura użyteczności publicznej   123 Krytyka modernizmu w latach 60. XX wieku   131

POSTMODERNIZM   133
Definicja Cechy charakterystyczne Liderzy Geneza i kontekst zewnętrzny kierunku  136 Kontekst kulturowy  136 Podstawy ideowe postmodernizmu   136
Podstawy teoretyczne architektury postmodernistycznej   137
Architektura postmodernistyczna  139
Historyzujące nurty postmodernizmu   148
Postmodernizm w Polsce   159
Cechy architektury postmodernistycznej   164
Nowy urbanizm   165
Potrzeba humanizacji środowiska w wizjach osiedli nowych urbanistów  167
Przywrócenie kontroli nad spontanicznym rozprzestrzenianiem się miast  168
Podsumowanie i perspektywy  169
Dokonania postmodernizmu   169
Dyskurs modernizm versus postmodernizm  169

ARCHITEKTURA HIGH-TECH   171
Definicja Cechy charakterystyczne Liderzy Geneza — fascynacje ery industrialnej i futurystyczne wizje   173
Architektura high-tech  177
Sztandarowy obiekt — Centrum Pompidou  177
Społeczna otwartość  185
Zmienność i mobilność   192
Czy wysoka technologia?   193
Eko-tech   196

EKSPRESJONIZM I ARCHITEKTURA GEOMORFICZNA  197
Ekspresjonizm w sztuce   198
Definicja / Cechy charakterystyczne / Ważne wydarzenia / Liderzy
Ekspresjonizm w architekturze   199
Cechy charakterystyczne / Liderzy
Uwarunkowania kulturowe i techniczne powstania kierunku   201
Polityczny i społeczny kontekst narodzin ekspresjonizmu   201
Ekspresja technologii zastosowania szkła   203
Różne oblicza architektury ekspresjonistycznej   207
Erich Mendelson i Wieża Einsteina   207
Ekspresjonizm szkoły amsterdamskiej w Holandii   210
Okultyzm i architektura Rudolfa Steinera   216
Architektura ekspresjonistyczna na dzisiejszym terytorium Polski   219 Neoekspresjonistyczna architektura po II wojnie światowej   225
Tendencje ekspresjonistyczne XXI wieku   235

DEKONSTRUKCJA (DEKONSTRUKTYWIZM) W ARCHITEKTURZE  243
Definicja / Cechy charakterystyczne / Ważne wydarzenia / Liderzy
Geneza i kontekst powstania ruchu dekonstrukcji   246
Założenia teoretyczne   246
Narodziny z destrukcji   247
Pierwsze prace   249
James Wines   249
Gordon Matta-Clark   251
Frank Gehry  252
Peter Eisenman   264
Rozwój dekonstrukcji po 1982 roku   267
„Kaprysy" Bernarda Tschumie"go   267
Wpływ konstruktywizmu i futuryzmu  271
Architektura Coop Himmelb(l)au   272
Gunter Behnisch   279
Twórczość Rema Koolhaasa   279
Architektura Zahy Hadid   285
Projekty Daniela Libeskinda   290
Otwarcie nowych możliwości  298

SKŁADANIE (FOLDING) W ARCHITEKTURZE  299
Definicja / Liderzy
Od rozproszenia do ciągłości   301
Teoria architektury foldingu  304
Komputacyjne projektowanie i prefabrykacja  313
„Składana" architektura typu origami  315

NOWY MODERNIZM   317

MINIMALIZM   325
Definicja / Cechy charakterystyczne / Liderzy
Geneza idei twórczego samoograniczenia   328
Puryzm   328
„Less is more" Miesa van der Rohe   329
Minimalizm przełomu XX i XXI wieku  338
Harmonia jedności w niepodzielnej całości   339
Tadao Ando   339
Takashi Yamaguchi   347
Alvaro Joaquim de Melo Siza Vieira  349
Eduardo Souto de Moura   349
Herzog&de Meuron   349
Shigeru Ban   353
John Pawson   355
Peter Zumthor   360
SANAA  365

PODSUMOWANIE  375
Bibliografia   377
Indeks nazwisk  383
Indeks rzeczowy  387
Źródła ilustracji  394